Chiến lược giải bài toán Cấu tạo thập phân của số (Lớp 1): Từ cơ bản đến nâng cao

1. Giới thiệu về dạng bài toán

Bài toán cấu tạo thập phân của số là bài toán yêu cầu học sinh hiểu, phân tích và biểu diễn một số có hai chữ số (từ 10 đến 99) thành tổng của chục và đơn vị. Ví dụ: Số 34 gồm 3 chục và 4 đơn vị.

- Đặc điểm: Bài toán thường xuất hiện với tần suất cao trong đề kiểm tra, bài thi giữa kỳ hoặc cuối kỳ của lớp 1, đặc biệt trong phần học về số, chục và đơn vị.

- Tầm quan trọng: Đây là nền tảng cho mọi phép toán số học về sau như: cộng, trừ, nhân chia số có hai chữ số.

- Bạn có thể luyện tập miễn phí với 49.660+ bài tập Cấu tạo thập phân của số giúp nắm vững và làm chủ dạng toán này.

2. Phân tích đặc điểm bài toán

2.1 Nhận biết dạng bài

- Dấu hiệu: Đề bài thường hỏi “Số ... gồm mấy chục, mấy đơn vị?”, “Viết số 47 dưới dạng tổng của chục và đơn vị.” hoặc “Số nào gồm 2 chục và 5 đơn vị?”

- Từ khóa: Chục, đơn vị, cấu tạo, tổng, số gồm ..., số nào gồm ...

- Phân biệt: Khác với dạng bài cộng, trừ hoặc so sánh, dạng bài này không yêu cầu phép tính trực tiếp mà là phân tích/ghi lại cấu tạo của số.

2.2 Kiến thức cần thiết

- Nắm chắc ý nghĩa của chữ số hàng chục, hàng đơn vị

- Hiểu và áp dụng: Với số $ab$(ví dụ 34) thì $a$là chữ số hàng chục,$b$là chữ số hàng đơn vị.

- Biết cách chuyển số về dạng$a \times 10 + b$(ví dụ $34 = 3 \times 10 + 4$)

- Bài toán này liên kết trực tiếp đến chủ đề cộng-trừ trong phạm vi 100.

3. Chiến lược giải quyết tổng thể

3.1 Bước 1: Đọc và phân tích đề bài

- Đọc kỹ đề để xác định số đang xét, đề hỏi cấu tạo hay hỏi tìm số.

- Xác định rõ yêu cầu: tìm chục, đơn vị hay viết số theo cấu tạo thập phân.

- Trích xuất dữ liệu: Số đã cho, số phải tìm, số chục và số đơn vị.

3.2 Bước 2: Lập kế hoạch giải

- Quyết định: Sử dụng phép chia và lấy phần dư để tách số.

- Thứ tự: Xác định trước chục ($\div 10$) rồi đến đơn vị ($\bmod 10$).

- Ước lượng trước kết quả để kiểm tra tính hợp lý.

3.3 Bước 3: Thực hiện giải toán

- Đặt phép tính: Chục = chia số đã cho cho 10 (lấy phần nguyên), Đơn vị = chia cho 10 lấy phần dư.

- Viết lại dưới dạng tổng:$ab = a \times 10 + b$

- Kiểm tra ngược lại:$a \times 10 + b$có đúng bằng số ban đầu không.

4. Các phương pháp giải chi tiết

4.1 Phương pháp cơ bản

- Học sinh nhẩm đếm hoặc tách số thành chục và đơn vị trực tiếp từ chữ số và ghi lại dạng tổng.

Ví dụ: 56 gồm 5 chục, 6 đơn vị. Viết:$56 = 5 \times 10 + 6$.

- Ưu điểm: Dễ hiểu, phù hợp với tất cả học sinh lớp 1. Hạn chế: Chỉ áp dụng với số có hai chữ số, thỉnh thoảng dễ nhầm vị trí.

4.2 Phương pháp nâng cao

- Sử dụng phép chia lấy phần nguyên ($\div 10$) để tìm số chục, phép chia lấy dư ($\bmod 10$) để tìm đơn vị.

Ví dụ: Tìm số chục, đơn vị của 83:$83 \div 10 = 8$(chục);$83 \bmod 10 = 3$(đơn vị).$83 = 8 \times 10 + 3$.

- Mẹo nhớ: Chữ số đầu là chục, chữ sau là đơn vị khi viết số có hai chữ số (trong phạm vi 100).

5. Bài tập mẫu với lời giải chi tiết

5.1 Bài tập cơ bản

Đề: Viết số 42 dưới dạng tổng của chục và đơn vị.

Lời giải: Số 42 gồm 4 chục và 2 đơn vị.

Viết:$42 = 4 \times 10 + 2$

Giải thích: Chữ số '4' ở hàng chục, '2' ở hàng đơn vị.

5.2 Bài tập nâng cao

Đề: Số nào gồm 7 chục và 5 đơn vị? Viết số đó dưới dạng tổng.

Cách 1: Số cần tìm là $7 \times 10 + 5 = 75$.

Cách 2: Viết ngược lại dãy số '7 chục 5 đơn vị' tức là 75.

So sánh: Cách 1 bám sát theo công thức, Cách 2 dành cho học sinh giỏi nhận diện nhanh.

6. Các biến thể thường gặp

- Tìm số từ cấu tạo thập phân cho trước (ngược lại với cách chia thông thường).

- Viết số thành tổng nhiều số khác nhau (ví dụ $30 + 2$thay vì $3 \times 10 + 2$).

- Nhận biết và áp dụng mẹo đảo ngược phân tích để kiểm tra nhanh.

7. Lỗi phổ biến và cách tránh

7.1 Lỗi về phương pháp

- Nhầm lẫn giữa vị trí chục và đơn vị.

- Ghi sai thứ tự tổng.

- Khắc phục: Luôn so sánh, kiểm tra lại kết quả, nhẩm thuộc quy tắc.

7.2 Lỗi về tính toán

- Chia nhầm hoặc nhầm khi lấy số dư.

- Làm tròn hoặc ghi sai số.

- Cách phòng tránh: Nhẩm lại đáp án, thử thay ngược đáp án vào xem có ra số ban đầu không.

8. Luyện tập miễn phí ngay

Truy cập 49.660+ bài tập cách giải Cấu tạo thập phân của số miễn phí ngay tại đây. Không cần đăng ký tài khoản, bạn có thể bắt đầu luyện tập và theo dõi tiến trình, nâng cao kỹ năng từng ngày.

9. Kế hoạch luyện tập hiệu quả

- Tuần 1: Luyện tập 5-10 bài/ngày với dạng cơ bản; Tuần 2: Thực hành các biến thể và bài nâng cao.

- Đặt mục tiêu: Làm đúng trên 80% số bài; chủ động ghi lại lỗi sai mỗi ngày.

- Đánh giá: Thi thử cuối tuần, kiểm tra lại kiến thức trọng tâm, đối chiếu với đáp án và tổng kết kiến thức đã học.