Blog

Giải thích chi tiết Hàm tổ hợp C(n, k) lớp 10: Lý thuyết, công thức, ví dụ & luyện tập miễn phí

T
Tác giả
4 phút đọc
Chia sẻ:
4 phút đọc

1. Giới thiệu và tầm quan trọng

Hàm tổ hợpC(n,k)C(n, k)là một kiến thức căn bản không thể thiếu trong chương trình Toán lớp 10 khi học về tổ hợp và xác suất. Hàm tổ hợp giúp bạn giải quyết các bài toán đếm một cách hệ thống, từ những vấn đề quen thuộc như chọn đội hình, chia nhóm, cho tới các bài toán thực tế liên quan tới xác suất và thống kê. Hiểu rõ về C(n,k)C(n, k)không những giúp bạn đạt điểm cao mà còn phát triển tư duy logic.

Bạn có thể luyện tập miễn phí với hơn 150+ bài tập Hàm tổ hợp C(n, k) từ dễ đến khó ngay tại đây!

2. Kiến thức trọng tâm cần nắm vững

2.1 Lý thuyết cơ bản

Định nghĩa: Hàm tổ hợpC(n,k)C(n, k)(hay còn gọi là "tổ hợp chậpkkcủannphần tử") là số cách chọnkkphần tử từ nnphần tử mà không quan tâm đến thứ tự.

Công thức tổ hợp:

C(n,k)=n!k!(nk)!C(n, k) = \dfrac{n!}{k! \cdot (n - k)!}

Trong đó n!n!(giai thừa củann) là tích của các số tự nhiên liên tiếp từ 1 đếnnn, với quy ước0!=10! = 1.

Điều kiện áp dụng:0kn0 \leq k \leq n,n,kn, klà các số nguyên không âm.

2.2 Công thức và quy tắc

  • Công thức cơ bản:C(n,k)=n!k!(nk)!C(n, k) = \dfrac{n!}{k!(n - k)!}
  • Công thức đối xứng:C(n,k)=C(n,nk)C(n, k) = C(n, n - k)
  • Công thức Pascal:C(n,k)=C(n1,k)+C(n1,k1)C(n, k) = C(n - 1, k) + C(n - 1, k - 1)
  • Công thức đặc biệt:C(n,0)=1C(n, 0) = 1,C(n,n)=1C(n, n) = 1

Cách ghi nhớ hiệu quả: Học thuộc định nghĩa, hiểu bản chất việc chọn, luyện tập nhiều bài tập bài toán thực tế để dễ nhớ công thức.

3. Ví dụ minh họa chi tiết

3.1 Ví dụ cơ bản

Bài toán: Có 5 học sinh. Hỏi có bao nhiêu cách chọn ra 2 người đi dự thi? Giải:

Áp dụng công thức:C(5,2)=5!2!3!=1202×6=12012=10C(5, 2) = \dfrac{5!}{2! \cdot 3!} = \dfrac{120}{2 \times 6} = \dfrac{120}{12} = 10

Kết luận: Có 10 cách chọn.
Lưu ý: Không phân biệt thứ tự, chỉ cần tập hợp 2 người, không quan trọng ai trước ai sau.

3.2 Ví dụ nâng cao

Bài toán: Từ 8 học sinh, cần chia thành 2 đội. Mỗi đội 4 người. Có bao nhiêu cách chia?

Cách giải linh hoạt:
- B1: Chọn 4 người vào đội 1:C(8,4)C(8,4).
- B2: Còn lại 4 người cho đội 2. Tuy nhiên, 2 đội hoán vị sẽ giống nhau nên phải chia 2.

Suy ra:C(8,4)2=702=35\dfrac{C(8,4)}{2} = \dfrac{70}{2} = 35
Vậy có 35 cách chia.

Lưu ý: Phải chú ý chia trường hợp bị trùng lặp (phân chia đội), áp dụng hình dung thực tế để tránh đếm sai.

4. Các trường hợp đặc biệt

  • Nếuk=0k = 0hoặck=nk = n: Luôn có C(n,0)=C(n,n)=1C(n, 0) = C(n, n) = 1
  • Nếuk>nk > nhoặck<0k < 0:C(n,k)=0C(n, k) = 0
  • Liên hệ với bài toán xác suất: Tổ hợp dùng để tính số trường hợp thuận lợi, tổng số trường hợp.

Cần nhớ các trường hợp ngoại lệ, đặc biệt khik=0k = 0,k=nk = n, hoặck>nk > n để tránh sai sót.

5. Lỗi thường gặp và cách tránh

5.1 Lỗi về khái niệm

  • Nhầm lẫn tổ hợp với chỉnh hợp, tức là có phân biệt thứ tự hay không.
  • Ghi nhớ: Tổ hợp KHÔNG xét thứ tự.
  • Hiểu sai cách đọc hoặc ký hiệu (C(n,k)C(n, k),
    kC<spanclass="mathinline"><spanclass="katex"><spanclass="katexmathml"><mathxmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><semantics><mrow><moseparator="true">,</mo><mimathvariant="normal">.</mi><mimathvariant="normal">.</mi><mimathvariant="normal">.</mi><mostretchy="false">)</mo><mimathvariant="normal">.</mi><mi>H</mi><moveraccent="true"><mi>a</mi><mo> </mo></mover><mi>y</mi><mi>t</mi><mi>h</mi><moveraccent="true"><moveraccent="true"><mi>o</mi><mo></mo></mover><mo>ˊ</mo></mover><mi>n</mi><mi>g</mi><mi>n</mi><mi>h</mi><moveraccent="true"><moveraccent="true"><mi>a</mi><mo></mo></mover><mo>ˊ</mo></mover><mi>t</mi><mi>k</mi><moveraccent="true"><mi>y</mi><mo>ˊ</mo></mover><mi>h</mi><mi>i</mi><mtext></mtext><mi>u</mi></mrow><annotationencoding="application/xtex">,...).Ha~ytho^ˊngnha^ˊtkyˊhiu</annotation></semantics></math></span><spanclass="katexhtml"ariahidden="true"><spanclass="base"><spanclass="strut"style="height:1.2079em;verticalalign:0.25em;"></span><spanclass="mpunct">,</span><spanclass="mspace"style="marginright:0.1667em;"></span><spanclass="mord">...</span><spanclass="mclose">)</span><spanclass="mord">.</span><spanclass="mordmathnormal"style="marginright:0.08125em;">H</span><spanclass="mordaccent"><spanclass="vlistt"><spanclass="vlistr"><spanclass="vlist"style="height:0.6679em;"><spanstyle="top:3em;"><spanclass="pstrut"style="height:3em;"></span><spanclass="mordmathnormal">a</span></span><spanstyle="top:3.35em;"><spanclass="pstrut"style="height:3em;"></span><spanclass="accentbody"style="left:0.25em;"><spanclass="mord"> </span></span></span></span></span></span></span><spanclass="mordmathnormal"style="marginright:0.03588em;">y</span><spanclass="mordmathnormal">t</span><spanclass="mordmathnormal">h</span><spanclass="mordaccent"><spanclass="vlistt"><spanclass="vlistr"><spanclass="vlist"style="height:0.9579em;"><spanstyle="top:3em;"><spanclass="pstrut"style="height:3em;"></span><spanclass="mordaccent"><spanclass="vlistt"><spanclass="vlistr"><spanclass="vlist"style="height:0.6944em;"><spanstyle="top:3em;"><spanclass="pstrut"style="height:3em;"></span><spanclass="mordmathnormal">o</span></span><spanstyle="top:3em;"><spanclass="pstrut"style="height:3em;"></span><spanclass="accentbody"style="left:0.1944em;"><spanclass="mord"></span></span></span></span></span></span></span></span><spanstyle="top:3.2634em;"><spanclass="pstrut"style="height:3em;"></span><spanclass="accentbody"style="left:0.25em;"><spanclass="mord">ˊ</span></span></span></span></span></span></span><spanclass="mordmathnormal">n</span><spanclass="mordmathnormal"style="marginright:0.03588em;">g</span><spanclass="mordmathnormal">nh</span><spanclass="mordaccent"><spanclass="vlistt"><spanclass="vlistr"><spanclass="vlist"style="height:0.9579em;"><spanstyle="top:3em;"><spanclass="pstrut"style="height:3em;"></span><spanclass="mordaccent"><spanclass="vlistt"><spanclass="vlistr"><spanclass="vlist"style="height:0.6944em;"><spanstyle="top:3em;"><spanclass="pstrut"style="height:3em;"></span><spanclass="mordmathnormal">a</span></span><spanstyle="top:3em;"><spanclass="pstrut"style="height:3em;"></span><spanclass="accentbody"style="left:0.25em;"><spanclass="mord"></span></span></span></span></span></span></span></span><spanstyle="top:3.2634em;"><spanclass="pstrut"style="height:3em;"></span><spanclass="accentbody"style="left:0.25em;"><spanclass="mord">ˊ</span></span></span></span></span></span></span><spanclass="mordmathnormal">t</span><spanclass="mordmathnormal"style="marginright:0.03148em;">k</span><spanclass="mordaccent"><spanclass="vlisttvlistt2"><spanclass="vlistr"><spanclass="vlist"style="height:0.6944em;"><spanstyle="top:3em;"><spanclass="pstrut"style="height:3em;"></span><spanclass="mordmathnormal"style="marginright:0.03588em;">y</span></span><spanstyle="top:3em;"><spanclass="pstrut"style="height:3em;"></span><spanclass="accentbody"style="left:0.1944em;"><spanclass="mord">ˊ</span></span></span></span><spanclass="vlists"></span></span><spanclass="vlistr"><spanclass="vlist"style="height:0.1944em;"><span></span></span></span></span></span><spanclass="mordmathnormal">hi</span><spanclass="mord"></span><spanclass="mordmathnormal">u</span></span></span></span></span>C(n,k)^
    C_k<span class="math-inline"><span class="katex"><span class="katex-mathml"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><semantics><mrow><mo separator="true">,</mo><mi mathvariant="normal">.</mi><mi mathvariant="normal">.</mi><mi mathvariant="normal">.</mi><mo stretchy="false">)</mo><mi mathvariant="normal">.</mi><mi>H</mi><mover accent="true"><mi>a</mi><mo>~</mo></mover><mi>y</mi><mi>t</mi><mi>h</mi><mover accent="true"><mover accent="true"><mi>o</mi><mo>^</mo></mover><mo>ˊ</mo></mover><mi>n</mi><mi>g</mi><mi>n</mi><mi>h</mi><mover accent="true"><mover accent="true"><mi>a</mi><mo>^</mo></mover><mo>ˊ</mo></mover><mi>t</mi><mi>k</mi><mover accent="true"><mi>y</mi><mo>ˊ</mo></mover><mi>h</mi><mi>i</mi><mtext>ệ</mtext><mi>u</mi></mrow><annotation encoding="application/x-tex">,...). Hãy thống nhất ký hiệu</annotation></semantics></math></span><span class="katex-html" aria-hidden="true"><span class="base"><span class="strut" style="height:1.2079em;vertical-align:-0.25em;"></span><span class="mpunct">,</span><span class="mspace" style="margin-right:0.1667em;"></span><span class="mord">...</span><span class="mclose">)</span><span class="mord">.</span><span class="mord mathnormal" style="margin-right:0.08125em;">H</span><span class="mord accent"><span class="vlist-t"><span class="vlist-r"><span class="vlist" style="height:0.6679em;"><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="mord mathnormal">a</span></span><span style="top:-3.35em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="accent-body" style="left:-0.25em;"><span class="mord">~</span></span></span></span></span></span></span><span class="mord mathnormal" style="margin-right:0.03588em;">y</span><span class="mord mathnormal">t</span><span class="mord mathnormal">h</span><span class="mord accent"><span class="vlist-t"><span class="vlist-r"><span class="vlist" style="height:0.9579em;"><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="mord accent"><span class="vlist-t"><span class="vlist-r"><span class="vlist" style="height:0.6944em;"><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="mord mathnormal">o</span></span><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="accent-body" style="left:-0.1944em;"><span class="mord">^</span></span></span></span></span></span></span></span><span style="top:-3.2634em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="accent-body" style="left:-0.25em;"><span class="mord">ˊ</span></span></span></span></span></span></span><span class="mord mathnormal">n</span><span class="mord mathnormal" style="margin-right:0.03588em;">g</span><span class="mord mathnormal">nh</span><span class="mord accent"><span class="vlist-t"><span class="vlist-r"><span class="vlist" style="height:0.9579em;"><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="mord accent"><span class="vlist-t"><span class="vlist-r"><span class="vlist" style="height:0.6944em;"><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="mord mathnormal">a</span></span><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="accent-body" style="left:-0.25em;"><span class="mord">^</span></span></span></span></span></span></span></span><span style="top:-3.2634em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="accent-body" style="left:-0.25em;"><span class="mord">ˊ</span></span></span></span></span></span></span><span class="mord mathnormal">t</span><span class="mord mathnormal" style="margin-right:0.03148em;">k</span><span class="mord accent"><span class="vlist-t vlist-t2"><span class="vlist-r"><span class="vlist" style="height:0.6944em;"><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="mord mathnormal" style="margin-right:0.03588em;">y</span></span><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="accent-body" style="left:-0.1944em;"><span class="mord">ˊ</span></span></span></span><span class="vlist-s">​</span></span><span class="vlist-r"><span class="vlist" style="height:0.1944em;"><span></span></span></span></span></span><span class="mord mathnormal">hi</span><span class="mord">ệ</span><span class="mord mathnormal">u</span></span></span></span></span>C(n, k)
    .

5.2 Lỗi về tính toán

  • Tính sai giai thừa, đặc biệt với số lớn.
  • Quên chia chok!k!khi áp dụng công thức.
  • Không xác định điều kiện hợp lệ củakknntrước khi áp dụng công thức.
  • Luôn kiểm tra lại kết quả với các trường hợp nhỏ để tránh sai sót.

6. Luyện tập miễn phí ngay

Truy cập ngay bộ 150+ bài tập Hàm tổ hợp C(n, k) miễn phí!
- Miễn phí hoàn toàn, không cần đăng ký.
- Đầy đủ các mức độ: cơ bản, nâng cao.
- Theo dõi chi tiết tiến độ học tập, củng cố và nâng cao kỹ năng giải toán Hàm tổ hợp C(n, k).
- Tự kiểm tra, đánh giá và cải thiện kỹ năng từng ngày!

7. Tóm tắt và ghi nhớ

- Nắm vững định nghĩa, điều kiện áp dụng và các công thức của Hàm tổ hợp C(n, k)
- Phân biệt rõ tổ hợp, chỉnh hợp, hoán vị
- Luyện tập nhiều dạng bài tập, kiểm tra kỹ kết quả tính toán
- Checklist kiến thức:
+ Biết tínhn!n!, hiểu ký hiệuC(n,k)C(n, k)
+ Áp dụng đúng công thức
+ Nhớ trường hợp đặc biệt (k=0k = 0,k=nk = n,k>nk > n)

Kế hoạch ôn tập: Làm bài tập theo từng mức độ, mỗi ngày 15-20 bài, kiểm tra lại lý thuyết thường xuyên!

T

Tác giả

Tác giả bài viết tại Bạn Giỏi.

Nút này mở form phản hồi nơi bạn có thể báo cáo lỗi, đề xuất cải tiến, hoặc yêu cầu trợ giúp. Form sẽ tự động thu thập thông tin ngữ cảnh để giúp chúng tôi hỗ trợ bạn tốt hơn. Phím tắt: Ctrl+Shift+F. Lệnh giọng nói: "phản hồi" hoặc "feedback".