1. Giới thiệu về bài toán Đặt tính trừ có nhớ

Bài toán "Đặt tính trừ có nhớ" là một dạng bài cơ bản và quan trọng dành cho học sinh lớp 2. Đây là bước chuyển tiếp từ những phép trừ đơn giản sang các phép trừ phức tạp hơn, giúp học sinh phát triển kỹ năng tính toán, tư duy logic và khả năng xử lý các tình huống thực tế trong cuộc sống. Phép trừ có nhớ là nền tảng để học sinh tiếp cận với các dạng toán phức tạp hơn ở các lớp trên.

2. Đặc điểm của bài toán Đặt tính trừ có nhớ

- Có hai số (số bị trừ và số trừ) đều là số có hai chữ số.
- Khi đặt phép trừ, có ít nhất một cột cần "mượn" (có nhớ).
- Số ở hàng đơn vị của số bị trừ nhỏ hơn số ở hàng đơn vị của số trừ nên phải mượn từ hàng chục.

3. Chiến lược tổng thể để tiếp cận bài toán

- Đọc kỹ phép tính, xác định vị trí cần nhớ (cần mượn).
- Đặt tính thẳng cột: số bị trừ phía trên, số trừ phía dưới.
- Bắt đầu trừ từ hàng đơn vị, nếu không trừ được thì mượn 1 chục.
- Trừ tiếp hàng chục, nhớ điều chỉnh số chục đã bị mượn ở bước trước.
- Viết kết quả đúng vào từng cột.

4. Các bước giải quyết chi tiết với ví dụ minh họa

- Hãy xem ví dụ:$52 - 38$

Bước 1: Đặt tính thẳng cột:

Bước 2: Trừ hàng đơn vị:$2 - 8$.

Vì $2 < 8$, nên phải mượn 1 chục từ hàng chục.

$2 + 10 = 12.$Sau đó:$12 - 8 = 4.$

Ghi$4$vào cột đơn vị.

Bước 3: Hàng chục sau khi đã mượn 1 thì còn$5 - 1 = 4$

Trừ tiếp:$4 - 3 = 1$

Ghi$1$vào cột chục.

Bước 4: Viết đáp số:

Vậy$52 - 38 = 14$.

5. Công thức và kỹ thuật cần nhớ

- Khi$a$(ở hàng đơn vị của số bị trừ) nhỏ hơn$b$(hàng đơn vị của số trừ) thì phải mượn:

$a < b \Rightarrow (a + 10) - b$

- Số hàng chục của số bị trừ sau khi mượn giảm đi 1 đơn vị.
- Kiểm tra lại tổng số hàng chục đã bị giảm, đảm bảo kết quả chính xác.
- Phép trừ luôn thực hiện từ phải sang trái (từ hàng đơn vị sang hàng chục).

6. Các biến thể của bài toán và cách điều chỉnh chiến lược

- Có thể gặp bài toán dạng: số bị trừ và số trừ là hai số lớn hơn, hoặc bài toán có nhiều hơn hai chữ số.
- Khi số bị trừ hàng chục cũng phải mượn tiếp từ hàng trăm (khi học lớp cao hơn).
- Phép trừ dạng:
-$45 - 27$
-$91 - 46$
-$103 - 58$(nếu lên lớp 3)

- Chiến lược chung: vẫn bắt đầu từ hàng đơn vị, mượn nếu cần thiết, giải quyết lần lượt từng cột từ phải sang trái.

7. Bài tập mẫu với lời giải chi tiết

Bài tập 1:$64 - 27$

Bước 1: Đặt tính

Bước 2: Trừ hàng đơn vị:$4 - 7$không được, phải mượn 1 chục.

$4 + 10 = 14$,$14 - 7 = 7$(viết 7).

Bước 3: Hàng chục đã mượn 1 nên còn$6 - 1 = 5$,$5 - 2 = 3$(viết 3).

Bước 4: Đáp số:

Vậy$64 - 27 = 37$.

Bài tập 2:$73 - 58$

Bước 1: Đặt tính thẳng cột

Bước 2: Đơn vị:$3 - 8$không được, phải mượn:
$13 - 8 = 5$.

Bước 3: 7 chục mượn 1 còn 6,$6 - 5 = 1$.

Bước 4: Kết quả:

Vậy$73 - 58 = 15$.

8. Bài tập thực hành tự luyện

Bài 1:$81 - 46$
Bài 2:$62 - 35$
Bài 3:$54 - 29$
Bài 4:$50 - 37$
Bài 5:$79 - 58$
Bài 6:$92 - 57$

9. Mẹo và lưu ý để tránh sai lầm

- Luôn đặt tính thẳng cột, kiểm tra từng vị trí số liệu.
- Không quên trừ bớt 1 đơn vị hàng chục khi đã mượn cho hàng đơn vị.
- Phép trừ bắt đầu từ phải sang trái.
- Kiểm tra kết quả bằng cách cộng lại số hiệu với số trừ, kết quả phải ra số bị trừ. Ví dụ:$37 + 27 = 64$(khớp với bài tập trên).
- Tập luyện thường xuyên để kỹ năng nhớ và mượn trở nên thành thạo.