Chiến lược giải quyết bài toán Tính hiệu có nhớ cho học sinh lớp 2

1. Giới thiệu về dạng bài toán Tính hiệu có nhớ (Phép trừ có nhớ) lớp 2

Bài toán Tính hiệu có nhớ là dạng phép trừ trong phạm vi 100 hoặc lớn hơn, khi thực hiện trừ từng cột, số bị trừ nhỏ hơn số trừ, buộc phải "mượn 1" từ hàng bên trái. Đây là dạng bài xuất hiện rất thường xuyên trong bài kiểm tra, đề thi cũng như các bài tập cuối tuần ở lớp 2. Thành thạo kỹ năng này giúp các bạn nhỏ tự tin khi làm toán về phép trừ, tạo nền tảng vững chắc cho các lớp học tiếp theo.
Hiện có 43.056+ bài tập cách giải Tính hiệu có nhớ miễn phí để luyện tập ngay!

2. Phân tích đặc điểm bài toán

2.1 Nhận biết dạng bài

• - Có dạng$a - b$hoặc$ab - cd$(2 chữ số), trong đó khi trừ từng hàng, số ở trên nhỏ hơn số ở dưới.
• - Thường xuất hiện từ khoá: "có nhớ", "mượn 1", "tính hiệu", "hiệu số", "phép trừ".
• - Khác với phép trừ không nhớ: Không cần mượn khi trừ từng hàng.

2.2 Kiến thức cần thiết

• - Cách thực hiện phép trừ theo cột dọc.
• - Quy tắc "mượn 1", ví dụ:$3 - 9$phải mượn, thành$13 - 9$.
• - Kỹ năng kiểm tra lại bằng phép cộng.

Chủ đề liên quan: Phép cộng có nhớ trong phạm vi 100, Số liền sau-liền trước, Giải toán có lời văn.

3. Chiến lược giải quyết tổng thể

3.1 Bước 1: Đọc và phân tích đề bài

• - Đọc kỹ đề bài, gạch chân từ khóa "hiệu", "có nhớ".
• - Xác định rõ số bị trừ và số trừ.
• - Phân tích có cần mượn không.

3.2 Bước 2: Lập kế hoạch giải

• - Chọn cách đặt tính dọc và kiểm tra từng hàng.
• - Thứ tự: Trừ từ hàng đơn vị sang hàng chục.
• - Nhẩm trước đáp án xem có hợp lý không.

3.3 Bước 3: Thực hiện giải toán

• - Áp dụng quy tắc mượn, viết rõ từng bước.
• - Ghi chú lại số đã mượn ở hàng bên trái, kết quả từng hàng.
• - Kiểm tra lại bằng phép cộng: Lấy kết quả cộng với số trừ phải ra số bị trừ.

4. Các phương pháp giải chi tiết

4.1 Phương pháp cơ bản

Đặt tính dọc, trừ mỗi hàng từ phải sang trái. Nếu không đủ trừ, mượn 1 ở hàng lớn hơn, cộng thêm 10 vào số bị trừ của hàng hiện tại rồi tiếp tục trừ.

• Ưu điểm: Dễ hiểu, dễ làm khi mới học.
• Hạn chế: Tốn thời gian khi làm nhiều phép trừ.
• Dùng khi: Cần thao tác chậm, chắc chắn từng bước.

4.2 Phương pháp nâng cao

Có thể nhẩm nhanh bước mượn, đánh dấu các hàng cần mượn từ đầu. Tập ghi nhớ các trường hợp hay gặp (ví dụ $2-7$,$3-8$...) sẽ nhanh hơn.

• Ưu điểm: Giải nhanh, phù hợp khi làm bài thi hạn chế thời gian.
• Hạn chế: Phải luyện tập nhiều để không nhầm.
• Dùng khi: Đã làm quen, muốn rút ngắn thời gian tính.

5. Bài tập mẫu với lời giải chi tiết

5.1 Bài tập cơ bản

Đề bài: Tính$43 - 27$.

• Đặt tính dọc:
  
  $$\begin{array}{c} \\ 43 \\ -27 \\ \\ \ \\\end{array}$$
• Đơn vị:$3-7$không trừ được, mượn 1 từ hàng chục ($4$thành$3$),$3 + 10 = 13$,$13-7=6$.
• Hàng chục: Sau khi mượn$1$,$3-2=1$.
• Đáp án:$43 - 27 = 16$.

5.2 Bài tập nâng cao

Đề bài: Tính$82 - 59$bằng 2 cách.

• Cách 1 (Đặt tính dọc):
  
  \begin{array}{c} \\ 82 \\ -59 \\ \\ \ \\\end{array}<span class="math-inline"><span class="katex"><span class="katex-mathml"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><semantics><mrow><mo>&lt;</mo><mi>b</mi><mi>r</mi><mo>&gt;</mo><mo>−</mo><mtext>Đơ</mtext><mi>n</mi><mi>v</mi><mtext>ị</mtext><mo>:</mo></mrow><annotation encoding="application/x-tex">&lt;br&gt;- Đơn vị:</annotation></semantics></math></span><span class="katex-html" aria-hidden="true"><span class="base"><span class="strut" style="height:0.5782em;vertical-align:-0.0391em;"></span><span class="mrel">&lt;</span><span class="mspace" style="margin-right:0.2778em;"></span></span><span class="base"><span class="strut" style="height:0.7335em;vertical-align:-0.0391em;"></span><span class="mord mathnormal">b</span><span class="mord mathnormal" style="margin-right:0.02778em;">r</span><span class="mspace" style="margin-right:0.2778em;"></span><span class="mrel">&gt;</span><span class="mspace" style="margin-right:0.2778em;"></span></span><span class="base"><span class="strut" style="height:0.7667em;vertical-align:-0.0833em;"></span><span class="mord">−</span><span class="mord latin_fallback">Đơ</span><span class="mord mathnormal">n</span><span class="mord mathnormal" style="margin-right:0.03588em;">v</span><span class="mord">ị</span><span class="mspace" style="margin-right:0.2778em;"></span><span class="mrel">:</span></span></span></span></span>2-9<span class="math-inline"><span class="katex"><span class="katex-mathml"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><semantics><mrow><mi>k</mi><mi>h</mi><mover accent="true"><mi>o</mi><mo>^</mo></mover><mi>n</mi><mi>g</mi><mtext>đượ</mtext><mi>c</mi><mo separator="true">,</mo><mi>m</mi><mtext>ượ</mtext><mi>n</mi><mn>1</mn><mi>t</mi><mtext>ừ</mtext><mi>h</mi><mover accent="true"><mi>a</mi><mo>ˋ</mo></mover><mi>n</mi><mi>g</mi><mi>c</mi><mi>h</mi><mtext>ụ</mtext><mi>c</mi></mrow><annotation encoding="application/x-tex">không được, mượn 1 từ hàng chục</annotation></semantics></math></span><span class="katex-html" aria-hidden="true"><span class="base"><span class="strut" style="height:0.8889em;vertical-align:-0.1944em;"></span><span class="mord mathnormal">kh</span><span class="mord accent"><span class="vlist-t"><span class="vlist-r"><span class="vlist" style="height:0.6944em;"><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="mord mathnormal">o</span></span><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="accent-body" style="left:-0.1944em;"><span class="mord">^</span></span></span></span></span></span></span><span class="mord mathnormal">n</span><span class="mord mathnormal" style="margin-right:0.03588em;">g</span><span class="mord latin_fallback">đư</span><span class="mord">ợ</span><span class="mord mathnormal">c</span><span class="mpunct">,</span><span class="mspace" style="margin-right:0.1667em;"></span><span class="mord mathnormal">m</span><span class="mord latin_fallback">ư</span><span class="mord">ợ</span><span class="mord mathnormal">n</span><span class="mord">1</span><span class="mord mathnormal">t</span><span class="mord">ừ</span><span class="mord mathnormal">h</span><span class="mord accent"><span class="vlist-t"><span class="vlist-r"><span class="vlist" style="height:0.6944em;"><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="mord mathnormal">a</span></span><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="accent-body" style="left:-0.25em;"><span class="mord">ˋ</span></span></span></span></span></span></span><span class="mord mathnormal">n</span><span class="mord mathnormal" style="margin-right:0.03588em;">g</span><span class="mord mathnormal">c</span><span class="mord mathnormal">h</span><span class="mord">ụ</span><span class="mord mathnormal">c</span></span></span></span></span>(8<span class="math-inline"><span class="katex"><span class="katex-mathml"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><semantics><mrow><mi>t</mi><mi>h</mi><mover accent="true"><mi>a</mi><mo>ˋ</mo></mover><mi>n</mi><mi>h</mi></mrow><annotation encoding="application/x-tex">thành</annotation></semantics></math></span><span class="katex-html" aria-hidden="true"><span class="base"><span class="strut" style="height:0.6944em;"></span><span class="mord mathnormal">t</span><span class="mord mathnormal">h</span><span class="mord accent"><span class="vlist-t"><span class="vlist-r"><span class="vlist" style="height:0.6944em;"><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="mord mathnormal">a</span></span><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="accent-body" style="left:-0.25em;"><span class="mord">ˋ</span></span></span></span></span></span></span><span class="mord mathnormal">nh</span></span></span></span></span>7)<span class="math-inline"><span class="katex"><span class="katex-mathml"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><semantics><mrow><mo separator="true">,</mo></mrow><annotation encoding="application/x-tex">,</annotation></semantics></math></span><span class="katex-html" aria-hidden="true"><span class="base"><span class="strut" style="height:0.3em;vertical-align:-0.1944em;"></span><span class="mpunct">,</span></span></span></span></span>2+10=12<span class="math-inline"><span class="katex"><span class="katex-mathml"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><semantics><mrow><mo separator="true">,</mo></mrow><annotation encoding="application/x-tex">,</annotation></semantics></math></span><span class="katex-html" aria-hidden="true"><span class="base"><span class="strut" style="height:0.3em;vertical-align:-0.1944em;"></span><span class="mpunct">,</span></span></span></span></span>12-9=3<span class="math-inline"><span class="katex"><span class="katex-mathml"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><semantics><mrow><mi mathvariant="normal">.</mi><mo>&lt;</mo><mi>b</mi><mi>r</mi><mo>&gt;</mo><mo>−</mo><mi>H</mi><mover accent="true"><mi>a</mi><mo>ˋ</mo></mover><mi>n</mi><mi>g</mi><mi>c</mi><mi>h</mi><mtext>ụ</mtext><mi>c</mi><mo>:</mo><mi>S</mi><mi>a</mi><mi>u</mi><mi>k</mi><mi>h</mi><mi>i</mi><mi>m</mi><mtext>ượ</mtext><mi>n</mi></mrow><annotation encoding="application/x-tex">.&lt;br&gt;- Hàng chục: Sau khi mượn</annotation></semantics></math></span><span class="katex-html" aria-hidden="true"><span class="base"><span class="strut" style="height:0.5782em;vertical-align:-0.0391em;"></span><span class="mord">.</span><span class="mspace" style="margin-right:0.2778em;"></span><span class="mrel">&lt;</span><span class="mspace" style="margin-right:0.2778em;"></span></span><span class="base"><span class="strut" style="height:0.7335em;vertical-align:-0.0391em;"></span><span class="mord mathnormal">b</span><span class="mord mathnormal" style="margin-right:0.02778em;">r</span><span class="mspace" style="margin-right:0.2778em;"></span><span class="mrel">&gt;</span><span class="mspace" style="margin-right:0.2778em;"></span></span><span class="base"><span class="strut" style="height:0.8889em;vertical-align:-0.1944em;"></span><span class="mord">−</span><span class="mord mathnormal" style="margin-right:0.08125em;">H</span><span class="mord accent"><span class="vlist-t"><span class="vlist-r"><span class="vlist" style="height:0.6944em;"><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="mord mathnormal">a</span></span><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="accent-body" style="left:-0.25em;"><span class="mord">ˋ</span></span></span></span></span></span></span><span class="mord mathnormal">n</span><span class="mord mathnormal" style="margin-right:0.03588em;">g</span><span class="mord mathnormal">c</span><span class="mord mathnormal">h</span><span class="mord">ụ</span><span class="mord mathnormal">c</span><span class="mspace" style="margin-right:0.2778em;"></span><span class="mrel">:</span><span class="mspace" style="margin-right:0.2778em;"></span></span><span class="base"><span class="strut" style="height:0.6944em;"></span><span class="mord mathnormal" style="margin-right:0.05764em;">S</span><span class="mord mathnormal">a</span><span class="mord mathnormal">u</span><span class="mord mathnormal">khim</span><span class="mord latin_fallback">ư</span><span class="mord">ợ</span><span class="mord mathnormal">n</span></span></span></span></span>1<span class="math-inline"><span class="katex"><span class="katex-mathml"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><semantics><mrow><mo separator="true">,</mo></mrow><annotation encoding="application/x-tex">,</annotation></semantics></math></span><span class="katex-html" aria-hidden="true"><span class="base"><span class="strut" style="height:0.3em;vertical-align:-0.1944em;"></span><span class="mpunct">,</span></span></span></span></span>7-5=2<span class="math-inline"><span class="katex"><span class="katex-mathml"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><semantics><mrow><mi mathvariant="normal">.</mi><mo>&lt;</mo><mi>b</mi><mi>r</mi><mo>&gt;</mo><mo>−</mo><mtext>Đ</mtext><mover accent="true"><mi>a</mi><mo>ˊ</mo></mover><mi>p</mi><mover accent="true"><mi>a</mi><mo>ˊ</mo></mover><mi>n</mi><mo>:</mo></mrow><annotation encoding="application/x-tex">.&lt;br&gt;- Đáp án:</annotation></semantics></math></span><span class="katex-html" aria-hidden="true"><span class="base"><span class="strut" style="height:0.5782em;vertical-align:-0.0391em;"></span><span class="mord">.</span><span class="mspace" style="margin-right:0.2778em;"></span><span class="mrel">&lt;</span><span class="mspace" style="margin-right:0.2778em;"></span></span><span class="base"><span class="strut" style="height:0.7335em;vertical-align:-0.0391em;"></span><span class="mord mathnormal">b</span><span class="mord mathnormal" style="margin-right:0.02778em;">r</span><span class="mspace" style="margin-right:0.2778em;"></span><span class="mrel">&gt;</span><span class="mspace" style="margin-right:0.2778em;"></span></span><span class="base"><span class="strut" style="height:0.8889em;vertical-align:-0.1944em;"></span><span class="mord">−</span><span class="mord latin_fallback">Đ</span><span class="mord accent"><span class="vlist-t"><span class="vlist-r"><span class="vlist" style="height:0.6944em;"><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="mord mathnormal">a</span></span><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="accent-body" style="left:-0.25em;"><span class="mord">ˊ</span></span></span></span></span></span></span><span class="mord mathnormal">p</span><span class="mord accent"><span class="vlist-t"><span class="vlist-r"><span class="vlist" style="height:0.6944em;"><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="mord mathnormal">a</span></span><span style="top:-3em;"><span class="pstrut" style="height:3em;"></span><span class="accent-body" style="left:-0.25em;"><span class="mord">ˊ</span></span></span></span></span></span></span><span class="mord mathnormal">n</span><span class="mspace" style="margin-right:0.2778em;"></span><span class="mrel">:</span></span></span></span></span>82-59=23
  .
• Cách 2 (Tách số):$82-59=(82-60)+1=22+1=23$.
  Ưu, nhược: Cách 2 nhanh khi số trừ gần hàng chục tròn.

6. Các biến thể thường gặp

• - Phép trừ 3 số liên tiếp có nhớ:$(97-28-34)$.
• - Giải toán lời văn có phép trừ có nhớ.
• - Trừ kèm với cộng và nhân trong cùng phép tính.

Cách xử lý: Thực hiện trừ từng bước, luôn giải quyết phép trừ có nhớ trước, chú ý các số phải mượn giữa các bước.

7. Lỗi phổ biến và cách tránh

7.1 Lỗi về phương pháp

• - Không đặt tính dọc gây nhầm lẫn.
• - Quên mượn hoặc trừ sai trong các hàng.
• - Khắc phục: Luôn đặt tính dọc, kiểm tra lại kết quả bằng phép cộng.

7.2 Lỗi về tính toán

• - Lỗi cộng thêm 10 khi mượn rồi quên trừ bớt 1 ở hàng bên trái.
• - Nhầm lẫn khi trả lại số đã mượn.
• - Cách kiểm tra: Dùng phép cộng ngược lại để xác nhận.

8. Luyện tập miễn phí ngay

• - Truy cập 43.056+ bài tập cách giải Tính hiệu có nhớ miễn phí, luyện tập không giới hạn.
• - Không cần tài khoản, vào học và luyện trực tiếp.
• - Hệ thống tự động tính điểm và đánh giá tiến độ.

9. Kế hoạch luyện tập hiệu quả

• - Tuần 1: Luyện đặt tính phép trừ có nhớ đơn giản (dưới 20 bài/ngày).
• - Tuần 2: Tăng số lượng và độ khó, làm bài tập nâng cao, xen kẽ với toán lời văn.
• - Đặt mục tiêu: 90% chính xác, giải đúng trong 5 phút/bài.
• - Cuối tuần kiểm tra lại, tự tính nhẩm rồi đối chiếu đáp án cùng bạn bè, người thân hoặc online.