Chiến lược giải bài toán Tìm số hạng khi biết tổng và một số hạng là 9 cho học sinh lớp 2

1. Giới thiệu về dạng bài toán

Bài toán 'Tìm số hạng khi biết tổng và một số hạng là 9' là một dạng toán cơ bản và quan trọng trong chương trình Toán lớp 2. Trong dạng bài này, học sinh được cho biết kết quả của một phép cộng (tổng) và một trong hai số hạng, biết chắc rằng một số hạng là 9. Nhiệm vụ là tìm số hạng còn lại. Dạng bài này thường xuyên xuất hiện trong các đề kiểm tra, bài tập trên lớp cũng như trong các bài thi cuối kỳ.

Tạo nền tảng vững chắc cho học sinh trong việc nhận biết cấu tạo phép cộng, đây cũng là bước đệm để học sinh làm quen với phép trừ. Việc thành thạo dạng toán này giúp học sinh nâng cao kỹ năng suy luận và khả năng làm toán nhanh với các bài toán cộng và trừ trong tương lai. Ngoài ra, bạn có cơ hội luyện tập miễn phí với 46.005+ bài tập thực hành ngay trong bài viết này.

2. Phân tích đặc điểm bài toán

2.1 Nhận biết dạng bài

• Dấu hiệu: Đề bài thường có dạng '9 cộng với một số bằng ...', hoặc 'Tổng là ... , một số hạng là 9, tìm số hạng còn lại'.
• Từ khóa quan trọng: 'tổng', 'số hạng', 'biết một số hạng là 9', 'tìm số còn lại'.
• Phân biệt: Không nhầm lẫn với dạng bài 'Tìm hai số biết tổng và hiệu', hoặc 'Tìm tổng khi biết hai số hạng'.

2.2 Kiến thức cần thiết

• Công thức:$a + b = S \Rightarrow a = S - b$,$b = S - a$, với$S$là tổng,$a, b$là hai số hạng.
• Kỹ năng: Biết phép trừ là phép tính ngược của phép cộng.
• Liên hệ: Rèn luyện kỹ thuật chuyển đổi giữa phép cộng và phép trừ.

3. Chiến lược giải quyết tổng thể

3.1 Bước 1: Đọc và phân tích đề bài

- Đọc kỹ đề bài để xác định rõ tổng, số hạng đã biết (luôn là 9), số cần tìm.

- Xác định yêu cầu bài toán là tìm số hạng chưa biết. Gạch chân từ khóa như 'tổng', '9', 'tìm số...'.

3.2 Bước 2: Lập kế hoạch giải

- Sử dụng phép trừ (lấy tổng trừ đi số hạng đã biết).

- Sắp xếp các bước giải rõ ràng: Xác định tổng, xác định số hạng là 9, dùng phép trừ tìm số còn lại.

3.3 Bước 3: Thực hiện giải toán

- Áp dụng công thức $\text{số hạng chưa biết} = \text{tổng} - 9$ .

- Tính toán cẩn thận, nên nháp nếu cần thiết. Sau khi giải xong, kiểm tra lại bằng cách thay ngược số vừa tìm vào phép cộng ban đầu.

4. Các phương pháp giải chi tiết

4.1 Phương pháp cơ bản

- Sử dụng phép trừ đơn giản:$S - 9$. Dành cho hầu hết học sinh lớp 2. Ưu điểm: Dễ nhớ, dễ áp dụng.

4.2 Phương pháp nâng cao

- Quan sát số đặc biệt: Nếu biết tổng là số tròn chục (ví dụ: 14, 18...), có thể phân tích ngay '9 cộng mấy thì bằng...'. Học sinh khá có thể nhẩm ngược nhanh mà không cần viết.

Mẹo: Lấy tổng - 10 + 1 (vì 9 = 10 - 1), áp dụng khi nhẩm nhanh.

5. Bài tập mẫu với lời giải chi tiết

5.1 Bài tập cơ bản

Đề bài: Biết tổng là 13, một số hạng là 9. Tìm số hạng còn lại.

- Phân tích: Tổng$S = 13$, một số hạng là $9$.

- Áp dụng công thức: Số hạng còn lại$= 13 - 9 = 4$.

- Kiểm tra:$9 + 4 = 13$. Kết quả đúng.

5.2 Bài tập nâng cao

Đề bài: Tổng của hai số là 15, biết số thứ nhất là 9. Tìm số thứ hai bằng hai cách.

- Cách 1: Số thứ hai$= 15 - 9 = 6$.

- Cách 2: Sử dụng nhẩm ngược:$9 +? = 15$→$? = 6$.

- Ưu điểm: Cách 1 đơn giản, chắc chắn; Cách 2 rèn tư duy đảo ngược, nhẩm nhanh.

6. Các biến thể thường gặp

- Đề bài cho số hạng còn lại là 9, tổng chưa phải là số tròn chục; hoặc thay đổi thứ tự các số hạng.

- Chiến lược: Vẫn luôn sử dụng phép trừ tổng - số hạng đã biết.

- Mẹo nhận biết: Xem số 9 luôn là số hạng đã biết hoặc cần tìm, đọc kỹ đề để tránh nhầm lẫn.

7. Lỗi phổ biến và cách tránh

7.1 Lỗi về phương pháp

• Nhầm lẫn giữa số hạng đã biết và số cần tìm.
• Áp dụng sai công thức (không trừ đúng số đã biết).
• Cách phòng tránh: Đọc kỹ đề, gạch chân dữ kiện, kiểm tra lại kết quả.

7.2 Lỗi về tính toán

• Tính nhầm, ví dụ: 13 - 9 lại ra 3 hoặc ra 5.
• Làm tròn sai, nhẩm chưa kỹ.
• Cách kiểm tra: Thay số vừa tìm vào phép cộng ban đầu để kiểm nghiệm.

8. Luyện tập miễn phí ngay

- Truy cập 46.005+ bài tập cách giải Tìm số hạng khi biết tổng và một số hạng là 9 miễn phí.

- Không cần đăng ký, bắt đầu luyện tập ngay lập tức. Hệ thống theo dõi tiến độ, giúp bạn cải thiện kỹ năng giải toán hiệu quả.

9. Kế hoạch luyện tập hiệu quả

• Tuần 1: Làm 10 bài tập dạng cơ bản mỗi ngày.
• Tuần 2: Thực hành các biến thể, thử sức với bài nâng cao mỗi ngày 5 bài.
• Tuần 3: Hệ thống lại lỗi thường gặp, tự kiểm tra sự tiến bộ bằng các bài kiểm tra tổng hợp.
• Đặt mục tiêu: Giải đúng 100% các bài cơ bản và trên 80% bài nâng cao.
• Đánh giá tiến bộ: So sánh số lỗi qua từng tuần, chú ý cải thiện những chỗ còn sai.