I. Giới thiệu về tầm quan trọng của chủ đề xếp hình, gấp hình trong các kỳ thi lớp 2
Phần xếp hình, gấp hình là nội dung quan trọng trong đề thi Toán lớp 2 vì rèn luyện tư duy không gian, khả năng nhận biết, tưởng tượng, phân tích hình học – những năng lực then chốt cho nhiều phân môn sau này. Dạng bài này thường xuất hiện trong các kỳ kiểm tra, đặc biệt là bài kiểm tra cuối kỳ, học kỳ và các đề thi học sinh giỏi. Học tốt phần này sẽ giúp học sinh tăng điểm dễ dàng ở các bài toán trực quan, đồng thời nâng cao năng lực tư duy logic.
II. Tổng hợp kiến thức trọng tâm cần nắm vững
1. Nhận biết các hình cơ bản: hình vuông, hình chữ nhật, hình tam giác, hình tròn, hình thoi, hình bán nguyệt…2. Nhận biết đặc điểm các hình: số cạnh, số góc, đặc điểm đối xứng, chiều dài-cạnh, diện tích…3. Hiểu và thực hành xếp hình từ các mảnh ghép cơ bản tạo thành hình lớn hơn (xếp thành hình vuông, hình chữ nhật, hình tam giác to, gấp giấy tạo hình quen thuộc…)4. Biết cách lật, xoay, di chuyển hình để xếp đúng vị trí, hình dạng theo yêu cầu đề bài.5. Thực hành gấp hình: gấp giấy để tạo ra các hình học đặc trưng, so sánh diện tích các phần, xác định hình con con tạo thành sau khi gấp.6. Nhận biết các hình sau khi lắp ghép hoặc gấp lại đã thay đổi như thế nào so với hình ban đầu.III. Các công thức quan trọng và điều kiện áp dụng
1. Tính diện tích hình vuông: Nếu hình vuông có cạnh là athì diện tích là:S=a×a2. Tính diện tích hình chữ nhật: Nếu chiều dài là a, chiều rộng là bthì S=a×b3. Tính diện tích tam giác (dành cho bài nâng cao): Công thức đơn giản nhất trong chương trình tiểu học là S=2a×h, vớialà cạnh đáy,hlà chiều cao.Lưu ý: Chỉ áp dụng diện tích khi đề yêu cầu tính, và các hình phải là các hình học cơ bản có đủ số liệu cần thiết.
IV. Phân loại các dạng bài tập thường gặp trong đề thi toán xếp hình, gấp hình lớp 2
1. Nhận diện, gọi tên hình sau xếp ghép hoặc gấp.2. Xác định số mảnh, số hình tạo thành từ một hình cho trước.3. Ghép các mảnh để tạo nên một hình mới (kích thước, hình dạng đã biết).4. Bài toán lật, xoay, di chuyển – xác định được kết quả cuối cùng sau thao tác5. Tìm hình còn thiếu để ghép thành hình mong muốn.6. So sánh diện tích, chu vi các phần sau khi xếp/gấp.V. Chiến lược làm bài hiệu quả cho từng dạng
1. Nhận diện hình: Đọc kỹ đề, quan sát cẩn thận từng chi tiết, liên hệ hình quen thuộc.2. Xác định số mảnh: Đếm lần lượt, gạch chéo hoặc tô màu từng phần cho khỏi nhầm lẫn.3. Ghép hình: Ưu tiên thử ghép từ các mảnh lớn hoặc đặc biệt (vuông, chữ nhật lớn) rồi đến các mảnh nhỏ hơn.4. Lật, xoay, di chuyển: Hình dung sự thay đổi vị trí hình, có thể dùng tay xoay đề bài.5. Tìm hình còn thiếu: Phân tích tổng thể, so sánh với hình đã biết để loại trừ hình gây nhầm lẫn.6. So sánh diện tích: Ước lượng, phân chia các hình ra các phần bằng nhau để so sánh nhanh, tránh tính nhầm.Chú ý ôn thi xếp hình gấp hình lớp 2 nên vừa đọc vừa thực hành bằng giấy vẽ, bút màu hoặc mô hình thực tế.
VI. Bài tập mẫu từ các đề thi trước với lời giải chi tiết
Bài 1: Hình vẽ gồm mấy hình tam giác?
Đề: Một hình vuông được chia như hình dưới:
[Minh họa: Hình vuông có hai đường chéo cắt nhau]
Hỏi: Có tất cả bao nhiêu hình tam giác?
Giải chi tiết:
- Bốn tam giác nhỏ ở mỗi góc hình vuông.- Bốn tam giác lớn do nối hai tam giác nhỏ lại với nhau.- Tổng cộng có 8 hình tam giác.Bài 2: Gập tờ giấy hình chữ nhật thành hai phần bằng nhau. Sau khi gập, hình nào được tạo thành?
Giải:
Khi gập đôi hình chữ nhật theo chiều dài hoặc chiều rộng, ta đều nhận được một hình chữ nhật nhỏ hơn hoặc hình vuông (nếu chiều dài = chiều rộng). Như vậy, sau khi gập vẫn là hình chữ nhật hoặc hình vuông.
Bài 3: Bổ sung hình còn thiếu để ghép thành hình vuông.
Đề: Cho hình chữ nhật và 1 tam giác nhỏ, hãy chọn thêm 1 trong các hình sau để ghép thành hình vuông.
- Hình tam giác nhỏ- Hình vuông nhỏ- Hình chữ nhật nhỏGiải:
Ta cần xét diện tích hiện có và đem ghép các hình lại để có đúng diện tích hình vuông lớn. Đáp án đúng là thêm hình tam giác nhỏ, vì hai tam giác nhỏ ghép với hình chữ nhật (chia đôi) sẽ thành một hình vuông.
Bài 4: Thực hành lật, xoay hình.
Đề: Cho hình tam giác quay góc một góc90∘theo chiều kim đồng hồ. Đâu là hình sau khi quay?
Giải:
Hình tam giác được quay, đỉnh xoay sang phải, các cạnh sẽ đổi vị trí đúng theo hướng chỉ. Có thể dùng giấy thật để xoay thử, chú ý không bị nhầm giữa lật và xoay.
VII. Các lỗi phổ biến học sinh thường mắc phải trong kỳ thi
1. Đếm thiếu hoặc thừa các mảnh ghép.2. Nhầm lẫn hình sau khi lật, xoay.3. Không kiểm tra lại tác dụng khi ghép hoặc gấp, dẫn tới nhầm lẫn hình tạo được.4. Không chú ý đến diện tích, kích thước hình, dẫn đến ghép hình sai.5. Sử dụng nhầm hình quen thuộc (hình chữ nhật với hình thoi, hình bình hành...)VIII. Kế hoạch ôn tập theo thời gian trước kỳ thi
1. Giai đoạn 2 tuần trước thi:
- Ôn lại toàn bộ lý thuyết, nhận diện hình, đặc điểm các hình, ghi nhớ công thức diện tích, chu vi.- Thực hành xếp hình qua sách giáo khoa, sách bài tập, mô hình thật (cắt giấy, ghép hình).2. Giai đoạn 1 tuần trước thi:
- Bắt đầu làm lại các đề thi năm trước, đề ôn tập, chú ý canh thời gian.- Lưu ý ghi chú lại câu mình làm sai, các lỗi hay nhầm lẫn, hỏi thầy cô hoặc bố mẹ.3. Giai đoạn 3 ngày trước thi:
- Ôn lại các lỗi mình hay mắc, thực hành thêm một số bài nâng cao trong đề thi học sinh giỏi để tăng sự tự tin.- Thư giãn, đảm bảo sức khỏe, đi ngủ sớm, chuẩn bị đồ dùng học tập cho ngày thi.IX. Các mẹo làm bài xếp hình, gấp hình nhanh và chính xác
1. Quan sát tổng thể trước, phân tích từng phần sau.2. Lấy giấy, bút màu hoặc cắt giấy ra mô phỏng lại thao tác xếp/gấp.3. Kiểm tra lại kết quả bằng cách lật ngược thao tác, hoặc dùng phương pháp loại trừ các đáp án sai rõ.4. Đánh dấu/gạch chéo từng mảnh khi đã đếm hoặc ghép xong để không bị nhầm lẫn.5. Đề xuất dành 5 phút cuối bài kiểm tra để soát lại các bài, tìm lỗi thường gặp.TỔNG KẾT: Xếp hình, gấp hình là dạng toán giúp phát triển trí tưởng tượng, óc phân tích và khả năng giải quyết vấn đề. Khi ôn thi xếp hình, gấp hình lớp 2, học sinh hãy luyện tập đều đặn từng dạng bài, ghi chú các lỗi thường gặp và chủ động hỏi thầy cô khi chưa rõ. Chúc các em làm bài thật tốt!
Theo dõi chúng tôi tại