Chiến lược giải quyết bài toán Chia nhẩm cho học sinh lớp 3

1. Giới thiệu về dạng bài toán

- Đặc điểm của bài toán Chia nhẩm: Đây là dạng bài toán yêu cầu học sinh thực hiện phép chia các số có một hoặc nhiều chữ số mà không dùng giấy nháp, bảng tính, chỉ sử dụng phương pháp tính nhẩm dựa vào kiến thức bảng chia đã học.

- Tần suất xuất hiện: Rất thường gặp trong các bài kiểm tra định kỳ, bài thi giữa kỳ, cuối kỳ và bài tập hằng ngày ở lớp 3.

- Tầm quan trọng: Giúp học sinh rèn luyện khả năng tư duy nhanh, ghi nhớ bảng chia, là nền tảng để học tốt hơn các phép tính phức tạp ở những lớp sau.

- Cơ hội luyện tập miễn phí: Truy cập ngay kho 100+ bài tập cách giải Chia nhẩm miễn phí ngay phía dưới bài viết để củng cố kiến thức.

2. Phân tích đặc điểm bài toán

### 2.1 Nhận biết dạng bài

- Các dấu hiệu thường gặp gồm: "Tính nhẩm", "Chia nhanh", "Không cần tính giấy", "Chia ra kết quả là bao nhiêu?"

- Từ khóa chú ý: "nhẩm", "bảng chia", "số chia là...", "kết quả bằng..."

- Dễ nhầm lẫn với bài toán chia có phép thử hoặc chia có dư, nhưng yêu cầu nhẩm thì không cần trình bày chi tiết phép chia dọc.

### 2.2 Kiến thức cần thiết

- Thuộc lòng bảng chia từ $1$ đến$10$

- Hiểu mối liên hệ giữa phép nhân và phép chia: Nếu$a = b \times c$thì $a \div b = c$hoặc$a \div c = b$.

- Nắm được tính chất cơ bản của phép chia: Số bị chia = Số chia$imes$Thương + Số dư (nếu có)

3. Chiến lược giải quyết tổng thể

#### 3.1 Bước 1: Đọc và phân tích đề bài

- Đọc kỹ từng chữ để xác định: Số cần chia, số chia là bao nhiêu, yêu cầu là nhẩm hay trình bày phép tính.

- Xác định rõ dữ liệu bài toán cho (số bị chia, số chia) & kết quả cần tìm (thương, số dư nếu có).

#### 3.2 Bước 2: Lập kế hoạch giải

- Lựa chọn phương pháp: Tìm thương bằng cách nhẩm dựa trên bảng chia hoặc liên hệ với phép nhân ngược lại.

- Sắp xếp các bước: Xem số chia thuộc bảng chia nào, lấy số bị chia so sánh với tích gần nhất.

- Dự đoán kết quả rồi kiểm tra lại bằng cách nhân ngược.

#### 3.3 Bước 3: Thực hiện giải toán

- Áp dụng bảng chia, lấy kết quả thương thật nhanh; kiểm tra lại kết quả bằng phép nhân.

- Đối với số bị chia lớn hơn 10: Xem xét tách số hoặc nhẩm từng phần dựa vào bảng chia đã biết.

- Nếu còn dư, ghi nhớ cách tìm chính xác số dư và viết kết quả dưới dạng: Thương và số dư.

4. Các phương pháp giải chi tiết

#### 4.1 Phương pháp cơ bản

- Sử dụng bảng chia để nhẩm ra kết quả.

- Thích hợp với các phép chia đơn giản, số nhỏ và nằm trong bảng chia đã học.

- Ưu điểm: Nhanh, ít nhầm lẫn nếu nhớ bảng chia tốt. Nhược điểm: Giới hạn trường hợp số lớn hoặc ngoài bảng chia.

#### 4.2 Phương pháp nâng cao

- Chia thành các số nhỏ hoặc nhóm theo hàng chục, đơn vị để nhẩm phần thương từng phần, sau đó cộng lại.

- Có thể sử dụng phương pháp "chia tách số": Ví dụ $42 \div 6 = (36 \div 6) + (6 \div 6) = 6 + 1 = 7$

- Mẹo: Nếu quên bảng chia, dùng bảng nhân ngược (tìm số nào nhân với số chia được gần nhất với số bị chia).

5. Bài tập mẫu với lời giải chi tiết

#### 5.1 Bài tập cơ bản

- Đề bài: Nhẩm tính$24 \div 6$

Phân tích: 24 gồm 4 lần số 6 vì $6 \times 4 = 24$.

Lời giải:$24 \div 6 = 4$. Kiểm tra lại:$6 \times 4 = 24$(đúng).

#### 5.2 Bài tập nâng cao

- Đề bài: Nhẩm tính$45 \div 5$

Cách 1: Nhớ bảng chia 5,$5 \times 9 = 45 \implies 45 \div 5 = 9$.

Cách 2: Tách số:$45 = 40 + 5; 40 \div 5 = 8; 5 \div 5 = 1$. Tổng cộng:$8 + 1 = 9$.

Nhận xét: Cách nhẩm bài toán theo bảng chia thường nhanh hơn cách tách số khi số bị chia nhỏ.

6. Các biến thể thường gặp

- Dạng chia số bị chia lớn hơn bảng chia (vd:$56 \div 8$,$72 \div 9$)

- Chia trong các bài toán thực tế (chia đều bánh, chia nhóm học sinh)

- Khi gặp số ngoài bảng chia, có thể tách số, áp dụng chia nhẩm nhiều bước.

7. Lỗi phổ biến và cách tránh

##### 7.1 Lỗi về phương pháp

- Chọn nhầm bảng chia, nhớ nhầm kết quả bảng nhân.

- Lỗi khi áp dụng công thức nhân ngược: Không kiểm tra lại kết quả.

- Cách khắc phục: Luôn kiểm tra kết quả, luyện bảng chia thường xuyên.

##### 7.2 Lỗi về tính toán

- Nhẫm sai do tính nhầm, nhất là với số lớn hoặc khi thiếu tập trung.

- Làm tròn số không chính xác trong những trường hợp có số dư.

- Phương pháp kiểm tra: Luôn thử lại bằng phép nhân để xác nhận.

8. Luyện tập miễn phí ngay

- Truy cập 100+ bài tập cách giải Chia nhẩm miễn phí, luyện tập không giới hạn.

- Không cần đăng ký, vào làm trực tiếp, kiểm tra đáp án từng câu.

- Theo dõi tiến độ qua từng lần luyện tập, xem lại quá trình tiến bộ của bản thân.

9. Kế hoạch luyện tập hiệu quả

- Mỗi tuần dành khoảng 15-20 phút ôn luyện bảng chia và luyện tập các bài chia nhẩm.

- Đặt mục tiêu làm đúng 80%-90% số câu hỏi chia nhẩm trong thời gian nhanh.

- Định kỳ kiểm tra lại toàn bộ các bảng chia, chú trọng các số khó nhớ như 7, 8, 9.

- Khi gặp lỗi hoặc quên, đánh dấu lại và luyện tập kỹ hơn ở lần học sau.