Giải bài toán bằng hai phép tính nhân, chia – Hướng dẫn từng bước cho học sinh lớp 3

1. Giới thiệu: "Giải bài toán bằng hai phép tính nhân, chia" là gì?

Trong chương trình toán học lớp 3, ngoài việc rèn luyện các phép tính cộng, trừ cơ bản, học sinh bắt đầu tiếp xúc nhiều hơn với các phép tính nhân và chia. "Giải bài toán bằng hai phép tính nhân, chia" là một dạng toán rất quan trọng, thường gặp trong thực tế cũng như các bài kiểm tra trên lớp. Việc học và nắm vững dạng bài này giúp các em nâng cao tư duy logic, rèn luyện kỹ năng phân tích và tạo nền tảng vững chắc cho những nội dung toán học sau này.

2. Định nghĩa chính xác về giải bài toán bằng hai phép tính nhân, chia

Giải bài toán bằng hai phép tính nhân, chia là quá trình tìm ra đáp số cuối cùng bằng cách thực hiện liên tiếp hai phép tính, trong đó mỗi phép tính là phép nhân hoặc phép chia, để giải quyết từng phần của bài toán. Thông thường, một phép tính giúp tìm ra một đại lượng trung gian, sau đó sử dụng đại lượng đó để tiếp tục giải bằng phép tính thứ hai.

3. Các bước giải bài toán bằng hai phép tính nhân, chia: Ví dụ minh họa

Để giải dạng bài này, các em cần thực hiện theo 4 bước cơ bản:

• 1. Đọc kỹ đề bài, xác định rõ các dữ kiện và yêu cầu.
• 2. Tìm xem phải thực hiện phép tính nào trước: nhân hay chia?
• 3. Thực hiện phép tính đầu tiên để tìm đại lượng trung gian.
• 4. Dùng kết quả vừa tìm được để làm phép tính thứ hai và ra đáp số.

Ví dụ 1: Một cửa hàng có 7 thùng cam, mỗi thùng có 8 kg cam. Cửa hàng chia đều số cam đó vào 4 rổ để bán. Hỏi mỗi rổ có bao nhiêu kg cam?

Phân tích bài toán:

• Đầu tiên, phải biết tổng số cam là bao nhiêu. Đó là phép nhân: $7\ \text{thùng} \times 8\ \text{kg} = 56\ \text{kg}$ .
• Tiếp theo, chia đều 56 kg vào 4 rổ:$56 \div 4 = 14\ \text{kg}$(mỗi rổ).

Trả lời: Mỗi rổ có 14 kg cam.

4. Các trường hợp đặc biệt và lưu ý khi giải bài toán bằng hai phép tính nhân, chia

Dạng bài này có thể có các trường hợp:

• Phép nhân rồi chia (như ví dụ trên)
• Phép chia rồi nhân (Ví dụ: Chia thành nhiều nhóm, rồi tính tổng).
• Hai phép nhân hoặc hai phép chia liên tiếp, nếu bài toán có nhiều đại lượng cần tính toán.

Lưu ý: Phải đọc kỹ đề để xác định thứ tự giải – Nếu làm sai thứ tự, sẽ ra kết quả sai!

5. Mối liên hệ với các khái niệm toán học khác

Giải bài toán bằng hai phép tính nhân, chia giúp các em hiểu rõ hơn về thứ tự thực hiện phép tính, mối liên quan giữa các đại lượng, đồng thời là bước chuẩn bị cho các bài toán nhiều bước ở các lớp cao hơn (4, 5). Ngoài ra, kỹ năng này giúp các em áp dụng trong các đề toán thực tế liên quan tới chia sẻ, phân phối, tính tổng, tính giá trị, v.v.

6. Bài tập mẫu có lời giải chi tiết

Bài tập 1: Một lớp học có 6 dãy bàn, mỗi dãy có 5 bàn. Nếu mỗi bàn ngồi 2 học sinh, hỏi lớp học đó có bao nhiêu học sinh?

Giải:

• Tính tổng số bàn:$6 \times 5 = 30$(bàn).
• Tính số học sinh:$30 \times 2 = 60$(học sinh).

Đáp số: 60 học sinh.

Bài tập 2: Một nhà máy đóng thành 8 hộp, mỗi hộp có 12 chiếc bánh. Số bánh đó được chia đều cho 6 cửa hàng. Hỏi mỗi cửa hàng nhận được bao nhiêu chiếc bánh?

Giải:

• Tính tổng số bánh:$8 \times 12 = 96$(chiếc).
• Chia đều cho 6 cửa hàng:$96 \div 6 = 16$(chiếc/cửa hàng).

Đáp số: 16 chiếc bánh.

Bài tập 3: Một cuốn sách có 72 trang. Nếu mỗi ngày đọc 6 trang, thì mấy ngày đọc xong cuốn sách, biết mỗi tuần đọc đều 7 ngày?

Giải:

• Số ngày đọc xong:$72 \div 6 = 12$(ngày).

Đáp số: 12 ngày.

7. Các lỗi thường gặp và cách tránh

• Nhầm lẫn thứ tự phép tính (làm chia trước khi nhân hoặc ngược lại).
• Không đọc kỹ đề dẫn đến lấy sai dữ kiện.
• Quên đơn vị khi trả lời đáp số.

Cách tránh: Đọc đề kỹ, gạch chân các dữ kiện chính, ghi nhớ công thức và đảm bảo đã thực hiện đúng hai bước tính toán.

8. Tóm tắt kiến thức và ghi nhớ quan trọng

Giải bài toán bằng hai phép tính nhân, chia là một dạng toán trọng tâm của lớp 3 giúp các em nâng cao tư duy. Quan trọng nhất là xác định đúng từng bước giải, thứ tự thực hiện phép tính và luôn ghi nhớ kiểm tra lại đáp số, đơn vị. Khi luyện tập thành thạo, các em sẽ tự tin giải tất cả các bài toán dạng này và vận dụng hiệu quả vào thực tế.

Ghi nhớ: Đọc kỹ đề bài, xác định các phép tính và trình tự giải, luôn kiểm tra đơn vị và kết quả cuối cùng!