Chiến lược giải bài toán Tính nhẩm phép chia lớp 4: Hướng dẫn và bài tập mẫu chi tiết

1. Giới thiệu về dạng bài toán

Bài toán Tính nhẩm phép chia là dạng toán cơ bản và quan trọng trong chương trình Toán lớp 4, yêu cầu học sinh tính nhanh kết quả của phép chia mà không cần dùng giấy nháp hoặc máy tính. Dạng bài này thường xuất hiện trong các bài kiểm tra giữa kỳ, cuối kỳ và đề thi học sinh giỏi tiểu học để kiểm tra kỹ năng tư duy nhạy bén và hiểu bản chất phép chia. Thành thạo tính nhẩm phép chia giúp học sinh tiết kiệm thời gian, tăng sự tự tin khi làm toán cũng như phát triển tư duy logic toán học.

Hiện tại bạn có thể luyện tập miễn phí với 42.666+ bài tập cách giải Tính nhẩm phép chia miễn phí ngay trên hệ thống.

2. Phân tích đặc điểm bài toán

2.1 Nhận biết dạng bài

- Bài thường yêu cầu tính nhẩm phép chia như: Hãy tính nhanh hoặc Tính nhẩm các phép chia sau.
- Thường xuất hiện các số tròn chục, tròn trăm hoặc các số "đẹp" (ví dụ: 2400 : 12).
- Các từ khóa đặc trưng: "tính nhẩm", "kết quả của... không tính nháp", "bằng bao nhiêu?",
- Dễ nhầm với phép chia viết hoặc phép chia có dư (chia hết hoặc chia lấy phần dư).

2.2 Kiến thức cần thiết

- Thuộc bảng chia các số từ 1 đến 10
- Nắm chắc quy tắc chia các số tròn chục, tròn trăm:$\frac{ab0}{c} = \frac{ab}{c} \times 10$
- Phép chia tách (chia số lớn thành nhiều phần nhỏ dễ tính)
- Sử dụng các tính chất: giao hoán, kết hợp của phép chia
- Kiến thức liên quan: phép nhân, bảng cửu chương, chia hết cho số có hai chữ số

3. Chiến lược giải quyết tổng thể

3.1 Bước 1: Đọc và phân tích đề bài

- Đọc kỹ đề, chú ý các từ khóa "nhẩm", "không cần giấy nháp", "tính nhanh".
- Xác định phép chia cần thực hiện, nhận dạng đặc điểm số bị chia và số chia
- Xem có thể áp dụng bảng chia hay chia tách số không

3.2 Bước 2: Lập kế hoạch giải

- Chọn cách giải phù hợp: tra bảng chia, phân tích thành phép chia nhỏ, sử dụng tính chất giao hoán, kết hợp
- Xác định các bước nhỏ để thực hiện phép chia dễ nhất
- Dự đoán nhanh kết quả hoặc kiểm tra lại bằng phép nhân thuận nghịch

3.3 Bước 3: Thực hiện giải toán

- Thực hiện từng bước đã lên kế hoạch, chú ý thứ tự thực hiện
- Ghi chú lại nếu dùng phép chia kết hợp nhiều bước nhỏ
- Kiểm tra lại kết quả: Lấy kết quả nhân với số chia xem có ra số bị chia không.

4. Các phương pháp giải chi tiết

4.1 Phương pháp cơ bản

- Dùng bảng chia (cửu chương): dành cho phép chia cơ bản nhỏ
- Chia các số tròn chục, tròn trăm:

$<br />\frac{2400}{12} = \frac{2400}{12} = \frac{240}{12} \times 10 = 20 \times 10 = 200<br />$

- Ưu điểm: Nhanh, dễ nhớ. Hạn chế: Chỉ áp dụng với số "đẹp".
- Nên dùng khi số bị chia và số chia là số tròn, có thể giảm bớt bằng chia nhỏ dễ tính.

4.2 Phương pháp nâng cao

- Tách số bị chia thành nhiều phần dễ chia: $\frac{252}{12} = \frac{240 + 12}{12} = \frac{240}{12} + \frac{12}{12} = 20 + 1 = 21$

- Sử dụng tính chất: Nếu$A = B \times C$, thì $\frac{A}{B} = C$và $\frac{A}{C} = B$.
- Mẹo nhớ: Chia nhẩm theo nhóm, chú ý những số chia "quen thuộc" (10, 12, 15, 20, 25, 50, 100).
- Có thể kiểm tra lại nhanh bằng phép nhân ngược.

5. Bài tập mẫu với lời giải chi tiết

5.1 Bài tập cơ bản

Đề bài: Tính nhẩm$840: 12$

Phân tích:$840$là số tròn chục,$12$là số chia quen thuộc.

Lời giải chi tiết:

$<br />\frac{840}{12} = \frac{84 \times 10}{12} = \frac{84}{12} \times 10 = 7 \times 10 = 70<br />$

Giải thích: Vì $840 = 84 \times 10$nên ta chia$84$cho$12$trước rồi nhân kết quả với$10$.

5.2 Bài tập nâng cao

Đề bài: Tính nhẩm$1170: 13$theo nhiều cách.

Cách 1: Tách thành tổng các số dễ chia:

$1170: 13 = (1300 - 130): 13 = 1300:13 - 130:13 = 100 - 10 = 90$

Cách 2: Phân tích theo tích số:

$1170 = 13 \times 90 \Rightarrow 1170: 13 = 90$

So sánh: Cách 1 linh hoạt với số lẻ, cách 2 thuận lợi khi thấy ngay tích số phù hợp.

6. Các biến thể thường gặp

- Chia cho số có hai chữ số (vd:$960: 24$)
- Chia nhẩm các số không tròn (vd:$276: 12$)
- Chia có dư (tính phần dư hoặc viết phép chia có dư)
- Mẹo: Luôn tách số bị chia thành các nhóm "quen thuộc" hoặc dùng phép nhân ngược để kiểm tra đáp số.

7. Lỗi phổ biến và cách tránh

7.1 Lỗi về phương pháp

- Chọn sai phương pháp (nhẩm khi số không hợp lý)
- Áp dụng công thức chia không đúng (đặc biệt khi tách nhóm số)
- Khắc phục: Phân tích kỹ số bị chia trước khi thực hiện, ôn kỹ bảng chia các số lớn.

7.2 Lỗi về tính toán

- Tính toán nhẩm sai từng bước nhỏ, cộng trừ nhầm số nhóm
- Lỗi làm tròn số, đặc biệt với số không tròn chục
- Phương pháp kiểm tra nhanh: Dùng phép nhân ngược lại (kết quả vừa tìm được nhân với số chia, kiểm tra có ra số bị chia không và dư đúng hay không).

8. Luyện tập miễn phí ngay

Truy cập ngay 42.666+ bài tập cách giải Tính nhẩm phép chia miễn phí để luyện tập.

Không cần đăng ký, bắt đầu luyện tập ngay lập tức. Hệ thống sẽ lưu lại tiến độ và giúp bạn theo dõi kết quả để cải thiện kỹ năng từng ngày!

9. Kế hoạch luyện tập hiệu quả

- Lập lịch luyện tập mỗi ngày hoặc mỗi tuần (ví dụ: 15 phút/ngày; 4 bài/ngày)
- Đặt mục tiêu thuộc ít nhất 3 bảng chia mỗi tuần
- Tăng dần mức độ khó, xen kẽ bài cơ bản – nâng cao
- Đánh giá tiến bộ bằng việc ghi chú số bài làm đúng mỗi lần luyện tập và so sánh theo tuần