Chiến Lược Giải Quyết Bài Toán Có Ba Bước Tính Cho Học Sinh Lớp 4

1. Giới thiệu về dạng bài toán

Bài toán có ba bước tính là dạng toán yêu cầu học sinh thực hiện liên tiếp ba phép tính (cộng, trừ, nhân, chia) để tìm ra đáp số cuối cùng. Dạng toán này xuất hiện thường xuyên trong các đề kiểm tra và đề thi định kỳ của lớp 4, đóng vai trò quan trọng trong việc rèn luyện tư duy logic và kỹ năng giải quyết vấn đề. Nắm vững cách giải bài toán có ba bước tính giúp học sinh tự tin hơn khi làm bài và chuẩn bị tốt cho các kỳ kiểm tra lớn. Đặc biệt, bạn hoàn toàn có thể luyện tập miễn phí với hơn 42.882+ bài tập cách giải Bài toán có ba bước tính miễn phí ngay trên website!

2. Phân tích đặc điểm bài toán

2.1 Nhận biết dạng bài

• Đề bài thường chia thành nhiều ý nhỏ, mỗi ý được yêu cầu giải riêng.
• Có nhiều dữ liệu, số liệu trung gian liên quan đến nhau.
• Từ khóa đặc trưng: tổng cộng, còn lại, gấp...lần, sau đó, tiếp theo, cuối cùng...
• Phân biệt với bài toán hai bước tính ở chỗ phải trải qua 3 phép toán một cách liên tiếp (thường kết quả bước trước làm dữ liệu cho bước sau).

2.2 Kiến thức cần thiết

• Công thức: Phép cộng, trừ, nhân, chia số tự nhiên và phân số.
• Kỹ năng: Tách nhỏ bài toán thành các bước, phân tích dữ liệu trung gian.
• Kiến thức liên quan: Bài toán rút về đơn vị, toán chuyển động, toán so sánh (gấp, kém...), toán tìm hai số khi biết tổng và hiệu...

3. Chiến lược giải quyết tổng thể

3.1 Bước 1: Đọc và phân tích đề bài

• Đọc đề bài ít nhất 2 lần để nắm tổng quát yêu cầu.
• Gạch chân các dữ liệu cho sẵn và câu hỏi cần trả lời.
• Xác định xem cần tính toán những gì ở mỗi bước.

3.2 Bước 2: Lập kế hoạch giải

• Vẽ sơ đồ (nếu cần thiết) để minh họa các bước.
• Xác định trình tự thực hiện các phép tính.
• Dự đoán kết quả để kiểm chứng khi hoàn thành.

3.3 Bước 3: Thực hiện giải toán

• Thực hiện từng bước theo kế hoạch.
• Ghi lại đáp số trung gian rõ ràng.
• Kiểm tra sự hợp lý của mỗi bước và kết quả cuối cùng.

4. Các phương pháp giải chi tiết

4.1 Phương pháp cơ bản

Tiến hành lần lượt từng phép tính theo thứ tự trong đề bài, ghi kết quả từng bước để đảm bảo không bị nhầm lẫn. Ưu điểm là dễ hiểu, phù hợp cho mọi học sinh. Tuy nhiên, ở bài phức tạp có thể mất thời gian khi không biết liên kết các bước.

4.2 Phương pháp nâng cao

• Tóm tắt đề bài bằng sơ đồ hoặc bảng dữ liệu.
• Tìm điểm chung giữa các bước để tối ưu phép tính.
• Sử dụng mẹo kiểm tra kết quả: thay ngược các bước, thử các số nhỏ hơn để dự đoán.

5. Bài tập mẫu với lời giải chi tiết

5.1 Bài tập cơ bản

Đề bài: Một cửa hàng nhập về 120kg gạo. Hôm đầu bán được 35kg, hôm sau bán được 25kg, số gạo còn lại chia đều vào 4 bao. Hỏi mỗi bao có bao nhiêu kg gạo?

1. Số gạo đã bán trong hai ngày:$35 + 25 = 60$(kg)
2. Số gạo còn lại:$120 - 60 = 60$(kg)
3. Số kg gạo trong mỗi bao:$60 \div 4 = 15$(kg/bao)

Ở mỗi bước đều dựa trên kết quả bước trước. Đây là điểm then chốt khi giải bài toán có ba bước tính.

5.2 Bài tập nâng cao

Đề bài: Một bể cá chứa 315 lít nước. Ngày thứ nhất lấy ra 1/3 lượng nước, ngày thứ hai lấy thêm 1/2 số nước còn lại, sau đó bổ sung thêm 35 lít nước. Hỏi trong bể có bao nhiêu lít nước sau cùng?

1. Số nước lấy ra ngày thứ nhất:$315 \times \frac{1}{3} = 105$(lít)
2. Nước còn lại sau ngày thứ nhất:$315 - 105 = 210$(lít)
3. Số nước lấy ra ngày thứ hai:$210 \times \frac{1}{2} = 105$(lít)
4. Nước còn lại sau ngày thứ hai:$210 - 105 = 105$(lít)
5. Nước trong bể sau khi bổ sung:$105 + 35 = 140$(lít)

Ngoài cách giải tuần tự từng bước, học sinh có thể dùng sơ đồ để kiểm soát số liệu, hoặc kiểm tra ngược đáp án.

6. Các biến thể thường gặp

• Dạng bài toán chia đều, chuyển động liên tiếp, tính giá trị trung bình, bài toán liên quan tới phần trăm/phân số.
• Khi đề bài thay đổi một điều kiện (số người/tổng số/thứ tự) cần điều chỉnh cách lập các bước phép tính cho phù hợp.
• Nhận biết biến thể qua cấu trúc đề, số phép toán cần làm, hoặc xuất hiện số liệu phụ.

7. Lỗi phổ biến và cách tránh

7.1 Lỗi về phương pháp

• Bỏ qua một bước dẫn đến kết quả sai hoặc thiếu.
• Áp dụng sai công thức (ví dụ: nhầm giữa chia đều và chia phần).
• Khắc phục bằng cách kiểm soát chặt chẽ thứ tự, lập bảng diễn giải.

7.2 Lỗi về tính toán

• Tính nhầm, quên dấu ngoặc, làm tròn số không chính xác.
• Kiểm tra kết quả bằng cách thay ngược, tính nháp từng bước.

8. Luyện tập miễn phí ngay

Truy cập kho 42.882+ bài tập cách giải Bài toán có ba bước tính miễn phí, không cần đăng ký. Hãy bắt đầu luyện tập ngay hôm nay và theo dõi tiến độ để cải thiện kỹ năng giải toán của bạn!

9. Kế hoạch luyện tập hiệu quả

• Mỗi tuần dành 3–4 buổi luyện từ 5–10 bài tập các mức độ.
• Đặt mục tiêu: nắm chắc cách giải bài toán có ba bước tính trong 1 tháng.
• Cuối tuần, tự đánh giá và sửa các lỗi phổ biến gặp phải.