Cách giải bài toán Bài 70: Xăng-ti-mét khối – Chiến lược hiệu quả cho học sinh lớp 5

1. Giới thiệu về bài toán "Bài 70: Xăng-ti-mét khối" và tầm quan trọng

Bài toán về xăng-ti-mét khối (cm³) là dạng bài học giúp học sinh lớp 5 làm quen với đơn vị đo thể tích – một trong những kiến thức nền tảng và quan trọng trong chương trình tiểu học. Hiểu rõ về xăng-ti-mét khối không chỉ giúp các em giải các bài toán hình học liên quan đến thể tích mà còn chuẩn bị tốt cho những bài học về đo lường ở các lớp lớn hơn.

2. Phân tích đặc điểm bài toán xăng-ti-mét khối

• a. Đặc điểm nhận diện:
• • Bài toán thường yêu cầu tính thể tích hình hộp chữ nhật hoặc hình lập phương với đơn vị cm³.
• • Xuất phát từ dữ kiện cho các kích thước (chiều dài, chiều rộng, chiều cao) bằng xăng-ti-mét.
• b. Yêu cầu:
• • Vận dụng công thức tính thể tích.
• • Đổi đơn vị nếu cần (đặc biệt khi đề có đề cập đến mm, dm hoặc m).

3. Chiến lược tổng thể tiếp cận "cách giải bài toán Bài 70: Xăng-ti-mét khối"

• a. Đọc kỹ đề bài, xác định rõ các số liệu và đơn vị đo.
• b. Nhớ và viết lại công thức tính thể tích của hình cần tính (hộp chữ nhật, lập phương).
• c. Đổi các số đo về cùng đơn vị nếu có sự khác nhau (ưu tiên về xăng-ti-mét).
• d. Thay số vào công thức và thực hiện phép tính tuần tự.
• e. Viết đáp số kèm đơn vị chuẩn xác.

4. Các bước giải bài toán xăng-ti-mét khối chi tiết và ví dụ minh họa

Dưới đây là hướng dẫn từng bước đi kèm ví dụ minh họa cụ thể.

Ví dụ 1: Tính thể tích hình hộp chữ nhật

Đề: Một hình hộp chữ nhật có chiều dài$8\;cm$, chiều rộng$5\;cm$và chiều cao$3\;cm$. Hỏi thể tích của hình hộp chữ nhật đó là bao nhiêu xăng-ti-mét khối?

• - Bước 1: Xác định số liệu cho trong đề.
• - Bước 2: Viết công thức tính thể tích hình hộp chữ nhật:
• $V = a \times b \times h$
• Trong đó:
• +$V$là thể tích (cm³)
• +$a$là chiều dài (cm)
• +$b$là chiều rộng (cm)
• +$h$là chiều cao (cm)
• - Bước 3: Thay số vào công thức:
• $V = 8 \times 5 \times 3 = 120\; (cm^3)$
• - Đáp số:$120\;cm^3$

Ví dụ 2: Đổi đơn vị trước khi tính

Đề: Một hình lập phương có cạnh$1\;dm$. Hỏi thể tích của nó bằng bao nhiêu xăng-ti-mét khối?

• - Bước 1: Đổi đơn vị cạnh từ $1\;dm$sang$cm$:
• $1\;dm = 10\;cm$
• - Bước 2: Viết công thức thể tích hình lập phương:
• $V = a^3$
• - Bước 3: Thay số:
• $V = 10^3 = 1000\;cm^3$
• - Đáp số:$1000\;cm^3$

5. Các công thức và kỹ thuật cần nhớ

• - Thể tích hình hộp chữ nhật:$V = a \times b \times h$
• - Thể tích hình lập phương:$V = a^3$
• - Đổi đơn vị thường gặp:
• +$1\;dm = 10\;cm$
• +$1\;cm = 10\;mm$
• +$1\;dm^3 = 1000\;cm^3$
• +$1\;m^3 = 1\,000\,000\;cm^3$

6. Các biến thể của bài toán và điều chỉnh chiến lược giải

• Nếu bài toán cho số đo ở nhiều đơn vị khác nhau, học sinh cần chủ động đổi về cùng một đơn vị (thường là cm) trước khi tính.

• - Bài toán tìm một kích thước khi biết thể tích và hai kích thước còn lại: Viết lại công thức và giải ẩn cần tìm.
• - Bài toán tổng hợp yêu cầu so sánh thể tích hoặc tính thể tích của nhiều hình gộp lại.

7. Bài tập mẫu kèm lời giải chi tiết theo từng bước

Bài tập: Một bể cá hình hộp chữ nhật có chiều dài$30\;cm$, chiều rộng$15\;cm$, chiều cao$20\;cm$. Hỏi thể tích bể cá là bao nhiêu xăng-ti-mét khối?

• - Bước 1: Xác định số liệu:$a = 30\;cm$,$b = 15\;cm$,$h = 20\;cm$.
• - Bước 2: Viết công thức:$V = a \times b \times h$
• - Bước 3: Thay số vào công thức:
• $V = 30 \times 15 \times 20$
• $= 450 \times 20 = 9000$
• - Đáp số:$9000\;cm^3$

8. Bài tập thực hành luyện tập

• 1. Một khối gỗ hình hộp chữ nhật có kích thước: dài$12\;cm$, rộng$8\;cm$, cao$6\;cm$. Tính thể tích khối gỗ đó.
• 2. Một hình lập phương có cạnh$7\;cm$. Tính thể tích của hình lập phương.
• 3. Một hình hộp chữ nhật có chiều dài$14\;cm$, chiều rộng$11\;cm$, chiều cao$5\;cm$. Thể tích của nó là bao nhiêu$cm^3$?
• 4. (Nâng cao) Một hộp nước trái cây dạng hình hộp chữ nhật có các kích thước 12 cm, 7 cm và 10 cm. Nếu hộp này chứa đầy nước, hỏi thể tích nước bằng bao nhiêu$cm^3$? Nếu uống hết 250 cm³ thì còn lại bao nhiêu cm³?

9. Mẹo và lưu ý tránh sai lầm phổ biến

• - Luôn chú ý đổi các số đo về cùng đơn vị (cm) trước khi tính thể tích.
• - Không quên ghi đơn vị $cm^3$cho đáp số.
• - Kiểm tra lại phép nhân xem đã đúng thứ tự kích thước và số liệu hay chưa.
• - Viết rõ ràng từng bước tính toán để tránh bị nhầm lẫn.