1. Giới thiệu về dạng bài toán

Bài 63: Em làm được những gì? là dạng bài tổng kết, yêu cầu học sinh vận dụng những kiến thức về tỉ số phần trăm và giải quyết các bài toán thực tế liên quan. Dạng này thường xuất hiện cuối chương, trong các đề kiểm tra giữa kỳ, cuối kỳ, giúp tổng hợp và củng cố kỹ năng tính tỉ số phần trăm cùng khả năng trình bày lời giải cơ bản. Luyện thành thạo dạng bài này sẽ giúp học sinh lớp 5 tự tin trong kiểm tra và nâng cao năng lực vận dụng Toán học vào đời sống. Đặc biệt, các em còn có cơ hội luyện tập miễn phí với hơn 42.227+ bài tập trực tuyến.

2. Phân tích đặc điểm bài toán

2.1 Nhận biết dạng bài

- Đề bài thường xuất hiện các yêu cầu như: "Tính tỉ số phần trăm của...", "Tìm phần trăm so với...", hoặc "Một số tăng/giảm bao nhiêu phần trăm?".
- Từ khóa quan trọng chú ý gồm: tỉ số phần trăm, phần trăm (%), tăng, giảm, so sánh, tổng số, giá trị phần trăm...
- So với các bài toán tính toán đơn thuần, dạng Bài 63 yêu cầu giải thích, trình bày lý luận và vận dụng linh hoạt nhiều kiến thức liên quan đến tỉ số phần trăm.

2.2 Kiến thức cần thiết

- Công thức tính tỉ số phần trăm: Tỉ số phần trăm của $a$ và $b$ là:

- Kỹ năng quy đổi số, so sánh giá trị tỉ lệ, chuyển đổi giữa số lượng và tỉ lệ phần trăm.
- Có thể liên hệ với các chủ đề toán thực tế, như tính phần trăm số học sinh giỏi, phần trăm tiết kiệm, lãi suất...

3. Chiến lược giải quyết tổng thể

3.1 Bước 1: Đọc và phân tích đề bài

- Đọc kỹ đề, gạch chân từ khóa như "bao nhiêu phần trăm", "so với...", hoặc "giảm/tăng".
- Xác định rõ yêu cầu cần tính: Phần trăm của số nào so với số nào, hoặc tổng số cần tìm.
- Tổng hợp các dữ liệu cho sẵn: số lượng, phần trăm, tổng...

3.2 Bước 2: Lập kế hoạch giải

- Quyết định dùng công thức nào, hoặc phương pháp suy luận phù hợp.
- Sắp xếp thứ tự các bước rõ ràng: tính tổng, tìm tỉ số, đổi sang phần trăm, kết luận.
- Có thể dự đoán nhanh kết quả để kiểm tra tính logic.

3.3 Bước 3: Thực hiện giải toán

- Áp dụng chính xác công thức đã xác định.
- Tính toán từng bước, chép lại các phép tính ra giấy nháp để tránh nhầm lẫn.
- Sau khi có đáp số, kiểm tra lại xem kết quả hợp lý chưa, trả lời đúng ý hỏi của đề bài.

4. Các phương pháp giải chi tiết

4.1 Phương pháp cơ bản

- Dùng công thức cơ bản: Nếu biết số lượng$a$trên tổng$b$, tính tỉ số phần trăm là $\frac{a}{b} \times 100\%$.
- Ưu điểm: Đơn giản, phù hợp cho mọi học sinh.
- Hạn chế: Với bài dài, có thể làm thiếu bước trình bày hoặc nhầm dữ liệu.

4.2 Phương pháp nâng cao

- Áp dụng kỹ thuật tính nhẩm nhanh khi số liệu tròn.
- Nhớ các mốc tỉ số phần trăm đặc biệt (ví dụ:$\frac{1}{2} = 50\%$,$\frac{1}{4} = 25\%$,$\frac{1}{5} = 20\%$...) để viết kết quả ngay.
- Nếu bài nhiều bước, trình bày dạng sơ đồ để dễ kiểm soát sai sót.

5. Bài tập mẫu với lời giải chi tiết

5.1 Bài tập cơ bản

Đề bài: Một lớp có 40 học sinh, trong đó có 12 bạn đạt học sinh giỏi. Hỏi số học sinh giỏi chiếm bao nhiêu phần trăm số học sinh trong lớp?

Lời giải từng bước:

- Tỉ số phần trăm cần tìm là :

$\frac{12}{40} \times 100\% = 30\%$

Vậy số học sinh giỏi chiếm 30% tổng số học sinh.

Giải thích:$12$là số học sinh giỏi,$40$là tổng số học sinh. Chia$12$cho$40$ra$0,3$rồi nhân$100\%$thì được$30\%$.

5.2 Bài tập nâng cao

Đề bài: Số học sinh nữ trong lớp là 25 bạn, chiếm 62,5% số học sinh trong lớp. Hỏi cả lớp có bao nhiêu học sinh?

Cách 1 (Dùng công thức đảo):

Cách 2 (Dùng tỉ số):

- 62,5% tương ứng với$\frac{5}{8}$nên tổng số học sinh là $25: \frac{5}{8} = 25 \times \frac{8}{5} = 40$.

So sánh: Cách 2 giúp tính nhẩm nhanh hơn khi phần trăm có thể đổi thành phân số.

6. Các biến thể thường gặp

- Tìm số lượng biết phần trăm và tổng số.
- Tìm tổng số biết số lượng và phần trăm.
- So sánh phần trăm của hai đại lượng khác nhau.
- Cách điều chỉnh: Luôn xác định rõ dữ liệu cho sẵn và áp dụng công thức phù hợp từng trường hợp.

Mẹo: Vẽ sơ đồ phần trăm hoặc lập bảng giúp quan sát và kiểm soát dữ liệu tốt hơn.

7. Lỗi phổ biến và cách tránh

7.1 Lỗi về phương pháp

- Chọn sai dữ liệu (lấy ngược mẫu và tử).
- Lẫn lộn khi đổi phần trăm qua phân số hoặc số thập phân.
- Khắc phục: Luôn kiểm tra ý nghĩa của từng dữ liệu trong bài.

7.2 Lỗi về tính toán

- Sai khi nhân, chia, hoặc làm tròn số không chính xác.
- Nhầm % với số lượng.
- Để tránh, nên thử thay số lại vào bài toán kiểm tra lần cuối.

8. Luyện tập miễn phí ngay

Bạn có thể luyện tập hơn 42.227+ bài tập cách giải Bài 63: Em làm được những gì? miễn phí ngay trên trang web. Không cần đăng ký, chỉ cần chọn bài và bắt đầu giải. Hệ thống sẽ ghi lại tiến độ, giúp bạn theo dõi quá trình và cải thiện kỹ năng.

9. Kế hoạch luyện tập hiệu quả

- Tuần 1: Ôn lại lý thuyết tỉ số phần trăm, làm ít nhất 10 bài cơ bản mỗi ngày.
- Tuần 2: Làm các bài nâng cao, thử nghiệm các cách giải khác nhau.
- Tuần 3: Kiểm tra lại các lỗi thường gặp, luyện thêm các biến thể.
- Đặt mục tiêu đúng 90% với bài cơ bản, 80% với bài nâng cao.
- Đánh giá tiến bộ bằng cách kiểm tra lại các bài đã làm, so sánh đáp án và lý giải sai sót (nếu có).