Chiến lược giải bài toán: Bài 82 – Em làm được những gì? (Toán lớp 5)

1. Giới thiệu về dạng bài toán

Bài 82: Em làm được những gì? là dạng bài toán thực hành tổng hợp dành cho học sinh lớp 5, thường xuất hiện trong các đề kiểm tra, đề ôn tập, và sách giáo khoa Toán 5. Đặc trưng của dạng bài này là yêu cầu học sinh vận dụng linh hoạt kiến thức để giải quyết các bài toán liên quan đến số đo thời gian, vận tốc, quãng đường,… Qua đó, học sinh rèn luyện kỹ năng đọc hiểu đề, lập kế hoạch giải và trình bày lời giải khoa học. Tầm quan trọng của dạng bài này nằm ở việc giúp các em xác định và hệ thống lại kiến thức trước khi chuyển sang bậc THCS. Ngoài ra, bạn có cơ hội luyện tập miễn phí với hơn 42.226+ bài tập phong phú.

2. Phân tích đặc điểm bài toán

### 2.1 Nhận biết dạng bài
- Đề bài thường yêu cầu học sinh trình bày các dạng toán đã học, áp dụng kỹ năng giải quyết bài toán có lời văn, bài toán thực tế hoặc tổng hợp kiến thức.
- Từ khóa: “Em làm được những gì”, “trình bày”, “tổng hợp”, “vận dụng”, “giải các bài toán đã học”, “chứng minh”, “lấy ví dụ”.
- Phân biệt với các dạng bài khác qua nội dung hỏi rộng, tự do, chủ yếu kiểm tra khả năng tổng hợp và vận dụng.

### 2.2 Kiến thức cần thiết
- Công thức quen thuộc:$v = \frac{s}{t}$(vận tốc),$s = v imes t$(quãng đường),$t = \frac{s}{v}$(thời gian), chuyển đổi đơn vị số đo độ dài, thời gian, vận tốc.
- Kỹ năng: Đọc hiểu đề, phân tích dữ liệu, trình bày lời giải khoa học.
- Mối liên hệ: Nối kết với các chủ đề về số đo, chuyển đổi đơn vị, giải toán có lời văn…

3. Chiến lược giải quyết tổng thể

#### 3.1 Bước 1: Đọc và phân tích đề bài
- Đọc kỹ đề nhiều lần để hiểu rõ yêu cầu.
- Xác định vấn đề cần giải quyết và dữ liệu đề cung cấp.
- Gạch chân những thông tin quan trọng (số liệu, câu hỏi chính…).

#### 3.2 Bước 2: Lập kế hoạch giải
- Chọn phương pháp giải thích hợp: sử dụng công thức, lập sơ đồ, bảng phân tích.
- Sắp xếp các bước giải theo trình tự hợp lý.
- Dự đoán kết quả, kiểm tra tính hợp lý.

#### 3.3 Bước 3: Thực hiện giải toán
- Áp dụng chính xác công thức, lý thuyết vào từng phần.
- Cẩn thận trong từng phép tính.
- Kiểm tra lại kết quả cuối cùng, đảm bảo logic và chính xác.

4. Các phương pháp giải chi tiết

#### 4.1 Phương pháp cơ bản
- Tiếp cận từng bước một, giải các bài toán dạng mẫu quen thuộc trong chương trình lớp 5.
- Ưu điểm: Dễ áp dụng, phù hợp mọi học sinh.
- Hạn chế: Thiếu tính tổng hợp nếu gặp đề phức tạp.

#### 4.2 Phương pháp nâng cao
- Sử dụng phân tích ngược, dự đoán đáp số, lập bảng đối chiếu dữ liệu.
- Tối ưu hóa quá trình giải thông qua mẹo rút gọn phép tính.
- Ghi nhớ: Lập công thức tổng quát, xác suất kiểm tra lại kết quả bằng cách thay số ngược lại.

5. Bài tập mẫu với lời giải chi tiết

##### 5.1 Bài tập cơ bản
Đề bài: Một ô tô đi từ A đến B dài 60km với vận tốc 30km/h. Hỏi ô tô đi hết quãng đường đó trong bao lâu?

Phân tích:
- Biết quãng đường$s = 60 \text{km}$, vận tốc$v = 30 \text{km/h}$, cần tìm thời gian$t$.

Lời giải:

Áp dụng công thức:

Giải thích: Thầy cô yêu cầu trình bày cụ thể mỗi bước để nắm vững công thức và lý do sử dụng.

##### 5.2 Bài tập nâng cao
Đề bài: Một bạn đi xe đạp từ nhà đến trường dài 18km. Nếu bạn đi với vận tốc 12km/h thì đến trường muộn 10 phút, nếu đi với vận tốc 15km/h thì đến trường sớm 5 phút. Tính thời gian đúng để đi đến trường.

Phân tích: Gọi thời gian đúng để đi đến trường là $t$(giờ).
- Từ dữ kiện:$\frac{18}{12} = t + \frac{10}{60}$,$\frac{18}{15} = t - \frac{5}{60}$.

Lời giải:
- Đổi phút ra giờ: 10 phút$=\frac{1}{6}$giờ, 5 phút$=\frac{1}{12}$giờ.
- Ta có hệ phương trình:

Giải thích: Với bài toán tổng hợp, nên trình bày hệ phương trình và giải từng bước để so sánh các phương pháp khác nhau.

6. Các biến thể thường gặp

Các dạng biến thể phổ biến: giải bài toán ngược lại (biết thời gian, tìm quãng đường hoặc vận tốc), bài toán chuyển động ngược chiều, bài toán thực tế liên quan đến thời gian xuất phát, về sớm/trễ… Khi gặp biến thể, hãy xác định đúng yêu cầu và đổi lại công thức phù hợp.

7. Lỗi phổ biến và cách tránh

#### 7.1 Lỗi về phương pháp
- Nhầm lẫn giữa các đại lượng (như thời gian, vận tốc, quãng đường).
- Áp dụng sai công thức.
- Khắc phục: Học thuộc công thức cơ bản, luôn kiểm tra lại đơn vị trước và sau khi tính.

#### 7.2 Lỗi về tính toán
- Tính nhẩm sai, không chú ý dấu phẩy, sai khi đổi đơn vị.
- Khắc phục: Nên thực hiện phép tính từng bước, kiểm tra lại bằng cách thay ngược số vào công thức.

8. Luyện tập miễn phí ngay

Nhanh tay truy cập bộ 42.226+ bài tập cách giải Bài 82: Em làm được những gì? miễn phí – Không cần đăng ký, luyện tập mọi lúc mọi nơi, theo dõi tiến độ học tập và cải thiện kỹ năng giải toán mỗi ngày!

9. Kế hoạch luyện tập hiệu quả

- Lập lịch học cụ thể: 3-4 buổi/tuần, mỗi buổi chọn 3-5 bài tập hoặc 1 đề tổng hợp.
- Mục tiêu: Nắm chắc bản chất các công thức, vận dụng linh hoạt với mọi đề bài.
- Định kỳ kiểm tra lại bằng đề tổng hợp để đánh giá và điều chỉnh tiến độ học tập.