Chiến Lược Giải Quyết Bài 7. Em làm được những gì? Lớp 5 – Hướng Dẫn Từng Bước Và Kỹ Thuật Hiệu Quả

1. Giới thiệu về bài toán “Em làm được những gì?” và lý do quan trọng

Bài 7. Em làm được những gì? là một dạng bài toán thường xuất hiện cuối các chương hoặc chuyên đề toán lớp 5. Đây là bài tập tổng hợp lại các kiến thức đã học và phát triển kỹ năng giải toán tổng quát: tự đọc đề, phân tích tình huống, vận dụng các phép tính, so sánh, giải thích và trình bày lời giải ngắn gọn, logic.

Vì sao dạng toán này quan trọng? Vì nó giúp học sinh rèn luyện khả năng tự học, tự đánh giá, phát triển tư duy và trở thành nền tảng giúp học sinh giải quyết các bài toán phức tạp hơn ở bậc THCS.

2. Đặc điểm của loại bài toán này

• Thường tổng hợp nhiều dạng toán trong một bài (phép cộng, trừ, nhân, chia, phân số, số thập phân, diện tích, chu vi, ...).
• Yêu cầu sự vận dụng linh hoạt nhiều kiến thức và kỹ năng.
• Có thể kết hợp bài toán có lời văn (toán đố) với bài toán số học, đo đại lượng.
• Đôi khi đề mở, học sinh được yêu cầu tự trình bày suy nghĩ, phương pháp và kết quả.

3. Chiến lược tổng thể tiếp cận bài toán "Em làm được những gì?"

• Đọc kỹ từng yêu cầu của bài.
• Tóm tắt dạng toán cần thực hiện.
• Xác định chính xác kiến thức cần dùng cho từng phần.
• Lựa chọn công thức phù hợp, thực hiện phép tính một cách chính xác.
• Kiểm tra lại từng kết quả và trình bày rõ ràng, sạch đẹp.

4. Hướng dẫn chi tiết các bước giải với ví dụ minh họa

Ví dụ bài toán:
Cho các số: 45, 120 và 5,6.
a) Tính tổng của ba số trên.
b) Tính trung bình cộng của ba số ấy.
c) Số lớn nhất giảm đi 15 thì còn lại bao nhiêu?

Bước 1: Đọc kỹ đề và xác định dạng bài toán cho từng câu

• Câu a: Tính tổng → dùng phép cộng các số.
• Câu b: Tính trung bình cộng → áp dụng công thức trung bình cộng.
• Câu c: Số lớn nhất giảm đi 15 → Tìm số lớn nhất rồi dùng phép trừ.

Bước 2: Tóm tắt

Có ba số:$45$,$120$,$5,6$

Bước 3: Chọn công thức và giải từng phần

• Câu a:
  Tổng$= 45 + 120 + 5,6 = 170,6$
• Câu b:
  Trung bình cộng = \frac{tổng\; đẹp}{số\; số\; hạng} = \frac{170,6}{3} \approx 56,87
• Câu c:
  Số lớn nhất là $120$.
  $120 - 15 = 105$

Bước 4: Trình bày lời giải và kiểm tra kết quả

a) Tổng ba số là:$45 + 120 + 5,6 = 170,6$

b) Trung bình cộng ba số là $\frac{170,6}{3} \approx 56,87$

c) Số lớn nhất giảm đi 15 còn lại là $120 - 15 = 105$

5. Công thức và kỹ thuật cần nhớ

• Tổng của nhiều số:$a + b + c +...$
• Hiệu của hai số:$a - b$
• Trung bình cộng:$\frac{a + b + c +...}{n}$, trong đó $n$là số các số hạng.
• Công thức tính diện tích, chu vi (nếu có trong bài):
  Ví dụ: Diện tích hình chữ nhật$= a \times b$
  Chu vi hình vuông$= 4 \times a$

6. Biến thể của bài toán và cách điều chỉnh chiến lược

Các biến thể thường gặp:
- Bài toán có số thập phân, phân số.
- Bài toán kết hợp với yếu tố hình học (diện tích, chu vi).
- Bài toán đố có câu hỏi mở (em chọn dạng toán nào em yêu thích và giải thích).

• Cần đọc kỹ đề để xác định dạng số (nguyên, thập phân, phân số) và thay đổi phép tính phù hợp.
• Nếu là bài toán hình học, xác định đúng công thức diện tích, chu vi.
• Bài toán mở: Em nên trình bày rõ ý tưởng, nêu lí do chọn phương pháp và mô tả cách làm.

7. Bài tập mẫu với lời giải chi tiết

Bài tập: Một khu vườn hình chữ nhật có chiều dài$25$m, chiều rộng$12$m.
a) Tính diện tích và chu vi khu vườn đó.
b) Người ta trồng rau trên một nửa diện tích khu vườn, hỏi diện tích trồng rau là bao nhiêu mét vuông?

• a) Diện tích khu vườn là $25 \times 12 = 300$(m$^2$)
  Chu vi khu vườn là $2 \times (25 + 12) = 2 \times 37 = 74$(m)
• b) Diện tích trồng rau là $\frac{300}{2} = 150$(m$^2$)

8. Bài tập thực hành cho học sinh tự làm

• Bài 1: Một số được tạo thành từ các chữ số $7$,$3$,$5$. Hãy sắp xếp các chữ số đó để tạo thành số lớn nhất và nhỏ nhất. Tính hiệu giữa hai số đó.
• Bài 2: Tìm trung bình cộng của các số sau:$15,5$,$24,3$,$10,2$.
• Bài 3: Một bể nước hình hộp chữ nhật có chiều dài$8$m, chiều rộng$3$m, chiều cao$2$m. Tính thể tích bể nước đó.

9. Mẹo và lưu ý để tránh sai lầm phổ biến

• Luôn đọc kỹ đề trước khi tính toán.
• Khi có nhiều dữ kiện, hãy gạch đầu dòng từng ý rõ ràng.
• Kiểm tra lại kết quả, đảm bảo đáp số hợp lý.
• Khi gặp các phép tính với số thập phân, hãy chú ý căn lề dấu phẩy.
• Nên dùng giấy nháp để tính toán trước khi ghi vào bài làm chính thức.