Chiến lược giải quyết bài toán "Bài 50. Em làm được những gì?" lớp 5: Hướng dẫn chi tiết và phương pháp luyện tập hiệu quả

1. Giới thiệu về dạng bài toán

"Bài 50. Em làm được những gì?" là dạng bài tổng hợp thường xuất hiện ở cuối các chương toán lớp 5, giúp học sinh hệ thống hoá kiến thức đã học về HÌNH TAM GIÁC, HÌNH THANG, HÌNH TRÒN và rèn luyện khả năng vận dụng vào thực tiễn. Dạng bài này xuất hiện nhiều trong đề kiểm tra cuối chương, đề thi học kỳ, kiểm tra định kỳ. Việc làm thành thạo dạng này giúp học sinh không chỉ củng cố lý thuyết mà còn phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề thực tiễn - một nội dung trọng tâm của chương trình Toán lớp 5. Bạn có thể luyện tập miễn phí với hơn 100+ bài tập chuẩn xác từ thư viện online.

2. Phân tích đặc điểm bài toán

2.1 Nhận biết dạng bài

- Thường bắt đầu bằng các yêu cầu "Viết lại những gì em làm được", "Vận dụng kiến thức để giải quyết bài toán" hoặc "Em hãy giải một bài toán thực tế sử dụng kiến thức đã biết".
- Các từ khoá như: diện tích, chu vi, tổng hợp, hình học thực hành, ứng dụng thực tế.
- Dạng này thường yêu cầu trình bày bài giải kết hợp nhiều công thức và lý luận.

2.2 Kiến thức cần thiết

- Các công thức diện tích và chu vi: hình tam giác, hình thang, hình tròn.
- Kỹ năng giải toán nhiều bước, đọc hiểu đề bài, xác định dữ kiện quan trọng.
- Ứng dụng phép cộng, trừ, nhân, chia phân số và số thập phân.

3. Chiến lược giải quyết tổng thể

3.1 Bước 1: Đọc và phân tích đề bài

- Đọc chậm từng dòng, gạch chân dữ kiện số liệu và yêu cầu bài toán.
- Xác định rõ phần nào cần làm (tính diện tích, chu vi, giải thích lập luận, v.v.).
- Tóm tắt đề ở lề giấy nháp để tránh sót ý.

3.2 Bước 2: Lập kế hoạch giải

- Chọn công thức phù hợp (ví dụ: muốn tính diện tích hình thang, chọn$S_{thang} = \frac{(a + b) \times h}{2}$).
- Sắp xếp các bước giải: xác định số liệu có sẵn -> tính từng bước nhỏ -> tổng hợp ra kết quả cuối.
- Dự đoán kết quả để kiểm tra tính hợp lý.

3.3 Bước 3: Thực hiện giải toán

- Viết từng bước giải rõ ràng, ghi công thức trước khi thay số.
- Tính toán cẩn thận, kiểm tra kết quả từng bước nhỏ.
- Đối chiếu đáp án dự đoán để phát hiện lỗi sai.

4. Các phương pháp giải chi tiết

4.1 Phương pháp cơ bản

- Đọc đề, nhận diện dạng bài.
- Áp dụng công thức trực tiếp.
- Ưu điểm: Dễ làm, phù hợp cho học sinh mới ôn luyện.
- Hạn chế: Thiếu linh hoạt khi đề bài thay đổi dữ kiện hoặc yêu cầu mở rộng.

4.2 Phương pháp nâng cao

- Tóm tắt sơ đồ bài toán, phân tích logic và gộp các bước tính nếu có thể.
- Dùng phép biến đổi đại số để rút gọn các phép toán.
- Ghi nhớ mẹo: Ví dụ, diện tích hình tam giác có đáy bằng chiều cao bằng nhau thì dùng bảng so sánh kết quả nhanh.

5. Bài tập mẫu với lời giải chi tiết

5.1 Bài tập cơ bản

Đề: Tính diện tích hình thang có độ dài 2 đáy lần lượt là $a = 8$cm,$b = 6$cm, chiều cao$h = 5$cm.
Phân tích: Đề cho biết số đo 2 đáy và chiều cao, bài yêu cầu tính diện tích.
Lời giải:
Áp dụng công thức diện tích hình thang:
$S = \frac{(a + b) \times h}{2} = \frac{(8 + 6) \times 5}{2} = \frac{14 \times 5}{2} = \frac{70}{2} = 35\,cm^2$
Giải thích: Viết đúng công thức, chú ý thay số chính xác, thực hiện phép nhân trước phép chia.

5.2 Bài tập nâng cao

Đề: Một mảnh đất hình thang có các kích thước như sau: đáy lớn$a = 15$m, đáy nhỏ $b = 9$m, chiều cao$h = 7{,}5$m. Mảnh đất này được chia thành 3 phần bằng nhau. Hỏi mỗi phần có diện tích bao nhiêu mét vuông? (Có thể trình bày thêm cách kiểm tra kết quả).
Cách giải 1 (truyền thống):
Tính diện tích hình thang rồi chia cho 3:
$S = \frac{(a + b) \times h}{2} = \frac{(15 + 9) \times 7{,}5}{2} = \frac{24 \times 7{,}5}{2} = \frac{180}{2} = 90 \,(m^2)$
Diện tích mỗi phần:
$S_1 = \frac{90}{3} = 30\,(m^2)$
Cách giải 2 (tối ưu): Có thể đặt phép tính phân số ngay từ đầu hoặc dùng tỉ số diện tích nếu đề cho nhiều yêu cầu hơn.
So sánh:
- Cách 1 phù hợp cho mọi trường hợp, dễ hiểu.
- Cách 2 ngắn gọn nhưng cần tư duy logic và phân tích.

6. Các biến thể thường gặp

- Bài toán yêu cầu kết hợp nhiều hình: ví dụ hình thang ghép hình tam giác hoặc hình tròn.
- Đổi đơn vị trước khi tính toán (cm sang m, m sang dm,...)
- Tính toán với số thập phân hoặc phân số.

7. Lỗi phổ biến và cách tránh

7.1 Lỗi về phương pháp

- Nhầm lẫn công thức các hình.
- Quên đổi đơn vị về chung một chuẩn.
Cách khắc phục: Luôn ghi công thức ra giấy nháp, kiểm tra đơn vị trước khi tính.

7.2 Lỗi về tính toán

- Nhập số sai thứ tự hoặc làm tròn thiếu chính xác.
- Không chú ý nhân chia trong biểu thức.
Cách kiểm tra: Ước lượng kết quả trước, so sánh thứ tự các phép toán, thử lại bằng cách thay số vào công thức một lần nữa.

8. Luyện tập miễn phí ngay

Truy cập kho 100+ bài tập cách giải Bài 50. Em làm được những gì? miễn phí:
- Không cần đăng ký, luyện tập cách giải Bài 50. Em làm được những gì? miễn phí ngay lập tức
- Theo dõi tiến độ, xem đáp án và giải thích chi tiết từng bước.

9. Kế hoạch luyện tập hiệu quả

- Tuần 1: Học lý thuyết, làm 5 bài cơ bản mỗi ngày
- Tuần 2: Luyện bài tập nâng cao, làm 2 đề tổng hợp
- Tuần 3: Kiểm tra lại các lỗi thường gặp, luyện bài tập biến thể
- Đặt mục tiêu: 90% bài tập đúng, ghi chú lại các lỗi gặp phải
- Cuối mỗi tuần kiểm tra lại bằng làm đề tổng hợp, tự đánh giá mức tiến bộ bằng số lượng bài đúng.