1. Giới thiệu về tầm quan trọng trong thi cử

Bài 71: Đê-xi-mét khối là kiến thức cơ bản nhưng lại cực kỳ quan trọng trong chương trình Toán lớp 5, xuất hiện trong hầu hết các đề thi học kỳ và đề thi tuyển sinh vào lớp 6. Tỷ lệ xuất hiện của chủ đề này khoảng 10-15% tổng số điểm của đề, độ khó dao động từ cơ bản đến nâng cao. Nếu nắm vững, học sinh sẽ dễ dàng đạt điểm tối đa phần đo thể tích. Bạn cũng có cơ hội luyện thi miễn phí qua hơn 100+ đề thi và bài tập Bài 71: Đê-xi-mét khối để nâng cao kỹ năng giải toán.

2. Kiến thức trọng tâm cần nắm vững

2.1 Lý thuyết cơ bản

• Đê-xi-mét khối (dm³) là đơn vị đo thể tích trong hệ SI. 1 dm³ = thể tích của một hình lập phương có cạnh dài 1 dm.
• Mối liên hệ: 1 dm³ = 1 lít, 1 m³ = 1000 dm³
• Áp dụng chủ yếu với các bài toán liên quan đến thể tích hình hộp chữ nhật, hình lập phương.

2.2 Công thức và quy tắc

• Công thức tính thể tích hình hộp chữ nhật:$V = a \times b \times c$(với$a, b, c$là chiều dài, chiều rộng, chiều cao cùng đơn vị dm)
• Nhớ: Muốn tính thể tích phải đổi về cùng đơn vị dm trước.
• Lưu ý: 1 lít = 1 dm³. Khi đổi sang lít hoặc m³ phải nhớ các mối quan hệ chuyển đổi.

Mẹo nhớ: Học thuộc mối liên hệ qua sơ đồ: 1 m³ = 1000 dm³ = 1000 lít.

3. Phân loại dạng bài thi

3.1 Dạng bài cơ bản (30-40% đề thi)

• - Nhận biết: Đề bài yêu cầu tính thể tích hình hộp chữ nhật, hình lập phương khi đã cho sẵn kích thước bằng dm hoặc yêu cầu đổi sang lít.
• - Phương pháp: Áp dụng đúng công thức$V = a \times b \times c$.
• - Ví dụ: Một hình hộp chữ nhật có các kích thước là 3 dm, 2 dm, 4 dm. Thể tích là $3 \times 2 \times 4 = 24$(dm³).

3.2 Dạng bài trung bình (40-50% đề thi)

• - Bài toán có thêm bước đổi đơn vị, cho tham số bằng cm hoặc m cần đổi sang dm trước khi tính.
• - Cách giải: Đổi tất cả kích thước về dm rồi áp dụng công thức.
• - Biến thể thường gặp: Yêu cầu kết quả dưới dạng lít (1 dm³ = 1 lít), yêu cầu tính thể tích chứa của vật (thùng, bể, hộp, ...).

3.3 Dạng bài nâng cao (10-20% đề thi)

• - Cho kích thước phức tạp, nhiều bước đổi đơn vị (cm, m, dm lẫn lộn).
• - Yêu cầu tổng hợp: Phải tính diện tích đáy trước, hoặc kết hợp với toán so sánh, trừ đi phần không gian trống.
• - Chiến lược: Xác định rõ từng bước đổi đơn vị và chú ý điều kiện bài toán.

4. Chiến lược làm bài thi

4.1 Quản lý thời gian

• - Nên chia 5-7 phút cho mỗi câu về Đê-xi-mét khối.
• - Làm từ bài dễ đến khó, không dừng lâu ở câu nâng cao.

4.2 Kỹ thuật làm bài

• - Đọc kỹ đề, gạch chân đơn vị đo (dm, cm, lít...).
• - Nháp đổi đơn vị ra giấy trước khi tính toán.
• - Sau khi làm xong, kiểm tra lại kết quả một lần nữa.

4.3 Tâm lý thi cử

• - Khi gặp bài khó: Bình tĩnh hình dung sơ đồ đổi đơn vị và nhẩm lại từng bước.
• - Nếu quên công thức: Ghi nhớ mô hình hình hộp chữ nhật hoặc hình lập phương để tự suy ra công thức.
• - Luôn tự tin với những gì đã học và luyện tập.

5. Bài tập mẫu từ đề thi

5.1 Đề thi học kỳ

1. Bài 1: Hình hộp chữ nhật có chiều dài 3 dm, chiều rộng 2 dm, chiều cao 5 dm. Tính thể tích hình đó ra dm³.
2. Giải:$V = 3 \times 2 \times 5 = 30$(dm³).
3. Bài 2: Một bể nước dạng hình hộp chữ nhật có kích thước 50 cm, 40 cm, 30 cm. Thể tích bể nước là bao nhiêu dm³? Đáp số dưới dạng lít.
4. Giải: Đổi về dm: 50 cm = 5 dm, 40 cm = 4 dm, 30 cm = 3 dm.$V = 5 \times 4 \times 3 = 60$(dm³) = 60 lít.

Các bài tập này thường cho đủ dữ kiện; giáo viên chú trọng kiểm tra kỹ năng đổi đơn vị, áp dụng công thức chuẩn và chính xác trong tính toán. Điểm tối đa chỉ dành cho bài ra kết quả đúng, trình bày rõ ràng.

5.2 Đề thi tuyển sinh

1. Bài 3: Một hình lập phương cạnh 15 cm. Tính thể tích ra dm³ và lít.
2. Giải: Đổi 15 cm = 1.5 dm.$V = 1.5 \times 1.5 \times 1.5 = 3.375$(dm³) = 3.375 lít.

Bài dạng tuyển sinh thường yêu cầu đổi đơn vị, tính toán với số thập phân. Mức độ khó tăng dần nhưng vẫn trong phạm vi chương trình học lớp 5.

6. Lỗi thường gặp và cách tránh

6.1 Lỗi về kiến thức

• - Nhầm lẫn giữa đơn vị cm³ và dm³, lít và dm³.
• - Quên đổi đơn vị trước khi tính.
• - Áp dụng nhầm công thức (lại cộng thay vì nhân).

6.2 Lỗi về kỹ năng

• - Tính toán nhầm, đặc biệt khi nhân nhiều số thập phân.
• - Không gạch chân hoặc nhận diện rõ đơn vị.
• - Trình bày thiếu bước, không giải thích cách đổi đơn vị.

6.3 Cách khắc phục

• - Làm checklist soát kỹ từng bước trước khi nộp bài.
• - Luyện tập các dạng bài đổi đơn vị thuần thục.
• - Kiểm tra lại đáp số bằng cách suy luận ngược.

7. Kế hoạch ôn tập chi tiết

7.1 Giai đoạn 2 tuần trước thi

• - Ôn kỹ lý thuyết: đơn vị đo thể tích, mối liên hệ $m^3$,$dm^3$,$cm^3$, lít.
• - Làm các bài tập cơ bản, luyện đề tổng hợp.
• - Ghi chú điểm còn yếu để khắc phục.

7.2 Giai đoạn 1 tuần trước thi

• - Tập trung giải các bài hay mắc lỗi.
• - Làm đề thi thử trong thời gian thực.
• - Ôn lại toàn bộ công thức, mẹo đổi đơn vị.

7.3 Giai đoạn 3 ngày trước thi

• - Thư giãn, chỉ ôn nhẹ công thức, nhẩm vài bài dễ.
• - Ngủ đủ giấc, ăn đủ bữa.
• - Chuẩn bị tinh thần thoải mái khi vào phòng thi.

8. Mẹo làm bài nhanh và chính xác

- Với số tròn chục, trăm, hãy ưu tiên nhân hai số trước để ra kết quả nhanh;

- Khi đổi cm sang dm, chỉ cần chia cho 10; đổi m sang dm, nhân với 10;

- Sau khi có kết quả, kiểm tra bằng việc tính lại số lần nữa hoặc so sánh với ước lượng ban đầu;

- Nên trình bày: Đổi kích thước → công thức → phép tính → kết quả → đơn vị.

9. Luyện thi miễn phí ngay

Truy cập 100+ đề thi và bài tập "Bài 71: Đê-xi-mét khối" miễn phí, không cần đăng ký, luyện thật nhiều dạng bài để cải thiện điểm số. Hệ thống sẽ giúp bạn theo dõi tiến độ ôn tập và nhận diện điểm yếu.

10. Tài liệu ôn tập bổ sung

• - Sách giáo khoa, sách bài tập Toán lớp 5.
• - Đề thi các năm trước của trường và sở GD&ĐT.
• - Khóa học trực tuyến, video hướng dẫn trên Teacher.vn, Khan Academy.
• - Tham gia nhóm học tập, hỏi đáp với thầy cô hoặc bạn bè.