Hướng dẫn ôn thi: Bài 16. Em làm được những gì? lớp 5 – Tổng hợp kiến thức và kỹ năng chinh phục kỳ thi

1. Giới thiệu về tầm quan trọng của chủ đề này trong các kỳ thi

“Bài 16. Em làm được những gì?” là phần tổng kết chương I của Toán lớp 5, thường xuất hiện trong các đề thi cuối học kỳ, kiểm tra định kỳ và cả các kỳ thi chuyển cấp. Chủ đề này giúp học sinh ôn luyện, hệ thống hoá và củng cố toàn bộ kiến thức đã học: số tự nhiên, phân số, số thập phân, các phép tính cơ bản, giải toán có lời văn và ứng dụng thực tế. Nắm vững trọng tâm “Bài 16” giúp bạn tự tin giải quyết bất kỳ đề thi ôn tập tổng hợp nào, giảm tối đa sai sót, đạt điểm tối đa cho phần kiến thức cơ bản.

2. Tổng hợp kiến thức trọng tâm cần nắm vững

Để học tốt và ôn thi “Bài 16. Em làm được những gì? lớp 5”, học sinh cần nắm vững các nội dung trọng tâm gồm:

• Số tự nhiên, số thập phân, phân số: cách đọc, viết, so sánh và thứ tự các số.
• Các phép tính cơ bản: cộng, trừ, nhân, chia các số, đặc biệt là vận dụng linh hoạt khi kết hợp nhiều dạng.
• Phép toán về đơn vị đo đại lượng: độ dài, diện tích, thể tích, khối lượng, thời gian,…
• Tính chu vi, diện tích, thể tích các hình đơn giản (hình chữ nhật, hình vuông, hình hộp chữ nhật,…).
• Giải bài toán có lời văn (dạng quen thuộc: tìm số, bài toán nhiều bước, toán về chuyển động, toán về tỉ số,…).

3. Các công thức quan trọng và điều kiện áp dụng

• Cộng trừ nhân chia số thập phân: Áp dụng quy tắc đặt tính thẳng hàng (dấu phẩy thẳng cột, nhớ quy tắc dịch chuyển dấu phẩy khi nhân chia với 10, 100, 1000…).
• Phân số:

- Rút gọn:$\frac{a}{b} = \frac{a:k}{b:k}$với$k$là ước chung lớn nhất của$a$và $b$. - Quy đồng mẫu số:

$\frac{a}{b}$và $\frac{c}{d}$, quy đồng về mẫu chung$bd$:$\frac{a \times d}{b \times d}$và $\frac{c \times b}{d \times b}$.

• Phép cộng/trừ hai phân số cùng mẫu:$\frac{a}{m} + \frac{b}{m} = \frac{a+b}{m}$
• Phép nhân hai phân số:$\frac{a}{b} \times \frac{c}{d} = \frac{a \times c}{b \times d}$
• Phép chia hai phân số:$\frac{a}{b}: \frac{c}{d} = \frac{a}{b} \times \frac{d}{c}$(nhân với phân số đảo ngược).
• Chu vi, diện tích hình chữ nhật:
  - Chu vi:$C = (dài + rộng) \times 2$
  - Diện tích:$S = dài \times rộng$
• Thể tích hình hộp chữ nhật:$V = dài \times rộng \times cao$
• Tìm số trung bình cộng của $n$ số: TBC = \frac{Tổng\,các\,số}{Số\,các\,phần\,tử}

4. Phân loại các dạng bài tập thường gặp trong đề thi

• Dạng 1: Trắc nghiệm nhanh (đúng/sai, chọn đáp án đúng)
• Dạng 2: Thực hiện phép tính (số thập phân, phân số, hỗn số, số đo đại lượng)
• Dạng 3: Tìm x (bài toán tìm thành phần chưa biết trong phép tính)
• Dạng 4: Bài toán có lời văn (bài toán về nhiều bước, tìm hai số khi biết tổng và hiệu, hoặc tổng và tỉ, chuyển động đều, tỷ lệ, so sánh số lượng, bài toán thực tiễn)
• Dạng 5: Số học và hình học (tính chu vi, diện tích, thể tích các hình đã học, toán đơn vị đo đại lượng)

5. Chiến lược làm bài hiệu quả cho từng dạng

Để làm tốt các bài ôn tập tổng hợp, bạn cần xây dựng chiến lược rõ ràng cho từng dạng bài:

• Dạng 1: Đọc kỹ câu hỏi, kiểm tra lại đáp án sau khi chọn, tránh chủ quan.
• Dạng 2: Đặt tính cẩn thận, làm từng bước một, ghi nhớ quy tắc dấu phẩy, chú ý phép nhân/chia với số thập phân.
• Dạng 3: Phân tích bài toán, viết phép tính ngược, kiểm tra lại đáp số bằng cách thay vào phép tính gốc.
• Dạng 4: Tóm tắt bài toán bằng sơ đồ, liệt kê dữ kiện, phân tích từng bước, tránh bỏ sót hoặc nhầm dữ kiện.
• Dạng 5: Viết đúng công thức, kiểm tra đơn vị, vận dụng kiến thức về đổi đơn vị khi cần.

6. Bài tập mẫu từ các đề thi trước với lời giải chi tiết

Cùng luyện tập tổng hợp với một số bài tiêu biểu:

• Bài 1: Tính$16.28 + 37.57$
• Bài 2: Tính$\frac{3}{4} + \frac{5}{6}$
• Bài 3: Tìm$x$biết$x - 5.43 = 9.74$
• Bài 4: Một mảnh đất hình chữ nhật có chiều dài$15m$, rộng$8m$. Tính diện tích khu đất đó.
• Bài 5: Tìm hai số khi biết tổng là $48$và hiệu là $8$.

Lời giải chi tiết:

Bài 1:
$16.28 + 37.57 = 53.85$

Bài 2:
Quy đồng mẫu số:$\frac{3}{4}$và $\frac{5}{6}$có mẫu chung là $12$.
$\frac{3}{4} = \frac{9}{12}$;$\frac{5}{6} = \frac{10}{12}$
Cộng lại:$\frac{9}{12} + \frac{10}{12} = \frac{19}{12}$

Bài 3:
$x - 5.43 = 9.74$
$x = 9.74 + 5.43 = 15.17$

Bài 4:
$S = dài \times rộng = 15 \times 8 = 120 (m^2)$

Bài 5:
Gọi hai số là $x$(số lớn),$y$(số bé), ta có:
$x + y = 48$,$x - y = 8$
$x = \frac{48 + 8}{2} = 28$
$y = 48 - 28 = 20$

Đáp số: Số lớn$28$, số bé $20$

7. Các lỗi phổ biến học sinh thường mắc phải trong kỳ thi

• Nhận nhầm đơn vị, quên đổi đơn vị trước khi tính toán.
• Đặt tính không thẳng hàng khi cộng trừ số thập phân.
• Quên quy đồng mẫu khi cộng/trừ phân số khác mẫu.
• Sai công thức tính diện tích/chu vi/thể tích hoặc bỏ sót đơn vị kết quả.
• Chép lại đáp số sai hoặc không kiểm tra lại kết quả sau khi tìm$x$.

8. Kế hoạch ôn tập theo thời gian (2 tuần, 1 tuần, 3 ngày trước thi)

Bạn nên lập kế hoạch ôn tập hợp lý để nắm chắc toàn bộ kiến thức trong “Bài 16. Em làm được những gì? lớp 5”:

• 2 tuần trước thi: Ôn lại toàn bộ lý thuyết, các công thức và làm các dạng bài tập cơ bản từng phần.
• 1 tuần trước thi: Tổng hợp lỗi sai, luyện tập đề thi tổng hợp, phân loại dạng bài còn yếu để tập trung cải thiện.
• 3 ngày trước thi: Luyện giải đề thi thử trọn vẹn, kiểm tra thời gian làm bài, ôn nhanh các mẹo làm bài, nghỉ ngơi hợp lý.

9. Các mẹo làm bài nhanh và chính xác

• Đọc kỹ yêu cầu đề bài, gạch chân dữ kiện quan trọng trước khi tính toán.
• Luôn kiểm tra lại phép tính sau khi làm xong mỗi câu.
• Ưu tiên làm các dạng bài sở trường trước khi quay lại các câu khó.
• Với bài toán nhiều bước, hãy ghi rõ thứ tự các bước, mỗi phép tính/giải thích trên một dòng.
• Đổi đơn vị ngay từ đầu, chú ý ghi rõ đơn vị kết quả.
• Giải bài tập mẫu thật nhiều để thành thạo từng dạng.