Ôn thi Bài 19. Hằng của số thập phân. Đọc, viết số thập phân lớp 5: Hướng dẫn chi tiết và bài tập mẫu

1. Giới thiệu về tầm quan trọng của chủ đề trong các kỳ thi

Chủ đề “Hằng của số thập phân. Đọc, viết số thập phân” là nội dung trọng tâm trong chương trình Toán lớp 5, thường xuyên xuất hiện trong các đề thi cuối kỳ, kiểm tra định kỳ và đề thi chuyển cấp. Nắm vững kỹ năng này giúp học sinh hiểu bản chất số thập phân, tăng khả năng xử lí các bài toán thực tế liên quan đến số đo, tiền tệ, phân số… Cũng nhờ chủ đề này, học sinh sẽ vững vàng nền tảng khi học toán cấp THCS.

2. Tổng hợp kiến thức trọng tâm cần nắm vững

a) Cấu tạo số thập phân
- Số thập phân gồm phần nguyên, phần thập phân và dấu phẩy.
- Ví dụ: 23,56 gồm phần nguyên là 23, phần thập phân là 56 (đọc là hai mươi ba phẩy năm mươi sáu).

b) Cách đọc số thập phân
- Đọc phần nguyên như số tự nhiên.
- Đọc dấu “,” là “phẩy”.
- Đọc từng chữ số ở phần thập phân: Ví dụ: 14,072 đọc là “mười bốn phẩy không bảy hai”.

c) Cách viết số thập phân khi đọc
- Viết phần nguyên, phẩy, rồi lần lượt viết từng chữ số phần thập phân.
- Lưu ý viết đủ chữ số, không bỏ sót chữ số 0 nếu có.

3. Các công thức quan trọng và điều kiện áp dụng

a) Công thức chuyển phân số thành số thập phân:
- Nếu phân số có mẫu là 10, 100, 1000... thì:

$\frac{a}{10} = 0,a$
$\frac{a}{100} = 0,0a$
$\frac{a}{1000} = 0,00a$

Ví dụ: $\frac{7}{10} = 0,7$;$\frac{13}{100} = 0,13$

b) Cách xử lý số 0 trong số thập phân:
- Số 0 ở đầu phần nguyên không ảnh hưởng giá trị số (ví dụ: 0,75 = 0,75).
- Số 0 ở cuối phần thập phân không làm tăng giá trị số (ví dụ: 4,50 = 4,5).

4. Phân loại các dạng bài tập thường gặp trong đề thi

a) Dạng 1: Đọc số thập phân và viết lại bằng số
b) Dạng 2: Viết số thập phân cho lời đọc
c) Dạng 3: Chuyển phân số thành số thập phân
d) Dạng 4: So sánh, sắp xếp số thập phân (cơ bản)
e) Dạng 5: Viết số thập phân thích hợp vào chỗ trống

5. Chiến lược làm bài hiệu quả cho từng dạng

a) Đọc số thập phân:
- Xác định rõ phần nguyên, dấu phẩy, từng chữ số của phần thập phân.
- Đối chiếu với từng số đã cho.

b) Viết số thập phân:
- Cẩn thận với chữ số 0.
- Ghi rõ từng chữ số ngay sau dấu phẩy.

c) Chuyển phân số thành số thập phân:
- Kiểm tra kỹ mẫu số (phải là 10, 100, 1000...)
- Khi viết phân số sang số thập phân, ghi đầy đủ số 0 nếu cần đúng hàng.

d) So sánh, sắp xếp số thập phân:
- So sánh phần nguyên trước, nếu bằng nhau mới so từng chữ số phần thập phân.

e) Viết số thập phân thích hợp:
- Đọc kĩ đề bài, xác định đúng vị trí và giá trị của từng chữ số.

6. Bài tập mẫu từ các đề thi trước với lời giải chi tiết

Bài 1: Viết các số thập phân sau dưới dạng phân số
a) 0,5 b) 2,35 c) 0,08

Lời giải:
a) 0,5 =$\frac{5}{10}$
b) 2,35 = 2 +$\frac{35}{100}$
c) 0,08 =$\frac{8}{100}$

Bài 2: Đọc các số thập phân sau:
a) 17,3 b) 42,01 c) 3,700

Lời giải:
a) Mười bảy phẩy ba.
b) Bốn mươi hai phẩy không một.
c) Ba phẩy bảy trăm.

Bài 3: Viết các số sau thành số thập phân:
a) Mười hai phẩy không bảy
b) Hai mươi mốt phẩy một trăm linh năm
c) Không phẩy ba mươi lăm

Lời giải:
a) 12,07
b) 21,105
c) 0,35

Bài 4: Chuyển các phân số sau thành số thập phân:
a)$\frac{27}{100}$
b)$\frac{235}{1000}$

Lời giải:
a)$\frac{27}{100} = 0,27$
b)$\frac{235}{1000} = 0,235$

Bài 5: So sánh hai số thập phân sau:
a) 0,9 và 0,81
b) 12,26 và 12,206

Lời giải:
a) 0,9 > 0,81 vì xét phần nguyên bằng nhau, phần thập phân so sánh 9 > 8.
b) 12,26 > 12,206 vì 26 > 20 tại hàng phần trăm.

7. Các lỗi phổ biến học sinh thường mắc phải trong kỳ thi

- Đọc nhầm vị trí dấu phẩy.
- Viết thiếu chữ số 0 sau dấu phẩy hoặc nhầm ý nghĩa số 0 (ví dụ: 0,7 khác 0,07).
- Viết sai khi chuyển đổi giữa phân số và số thập phân.
- Quên viết đơn vị (nếu đề yêu cầu).
- Viết nhầm phần nguyên với phần thập phân.

8. Kế hoạch ôn tập theo thời gian

a) 2 tuần trước thi:
- Đọc lại kĩ lý thuyết, vẽ sơ đồ tư duy.
- Làm tối thiểu 10 bài tập mỗi dạng.
- Xem lại lỗi sai, ghi chú lại công thức cần nhớ.

b) 1 tuần trước thi:
- Làm đề ôn tập tổng hợp.
- Luyện tập đọc viết số thập phân dưới áp lực thời gian.
- Tự kiểm tra kiến thức với bạn bè, người thân.

c) 3 ngày trước thi:
- Chỉ làm các bài tập mẫu, không học thêm kiến thức mới.
- Thư giãn, ngủ đủ giấc, tự tin ôn lại các lưu ý lỗi sai.

9. Các mẹo làm bài nhanh và chính xác

- Dùng gạch chân từng chữ số khi chuyển đổi giữa đọc và viết số.
- Đọc lướt qua đề để xác định dạng bài trong 30 giây đầu.
- Với số thập phân có nhiều số 0, kiểm tra kỹ vị trí của từng chữ số.
- Khi viết số thập phân, viết rõ ràng từng vị trí (hàng phần mười, phần trăm, phần nghìn).
- Khi so sánh số thập phân, thêm số 0 vào bên phải phần thập phân cho đủ số chữ số để dễ so sánh.