Ôn thi Bài 91: Ôn tập phép cộng, phép trừ (tiếp theo) lớp 5 – Cẩm nang cho kỳ thi Toán Tiểu học

1. Giới thiệu về tầm quan trọng của chủ đề này trong các kỳ thi

Ôn thi Bài 91: Ôn tập phép cộng, phép trừ (tiếp theo) lớp 5 là một phần không thể thiếu trong chương trình ôn tập Toán tiểu học cuối năm. Chủ đề này thường góp mặt trong các kỳ kiểm tra định kỳ, kỳ thi chuyển cấp và đặc biệt là các đề thi học kỳ với tỷ trọng khá lớn. Hiểu vững bản chất, thành thạo các phép tính cộng – trừ, và vận dụng linh hoạt là yếu tố quyết định trong việc đạt điểm tuyệt đối phần số học trong mọi kỳ thi. Ngoài ra, đây còn là nền tảng quan trọng cho các chương trình Toán nâng cao sau này.

2. Tổng hợp kiến thức trọng tâm cần nắm vững

- Phép cộng, phép trừ các số tự nhiên, số thập phân, phân số.
- Nhận biết quy tắc cộng – trừ không nhớ và có nhớ.
- Phép cộng, phép trừ nhiều số, kết hợp tính chất giao hoán, kết hợp.
- Các dạng bài toán liên quan như: tìm x, toán có lời văn, so sánh giá trị biểu thức, giải bài toán nhiều bước.

3. Các công thức quan trọng và điều kiện áp dụng

- Phép cộng số tự nhiên:$a + b = b + a$(Tính chất giao hoán),$a + (b + c) = (a + b) + c$(Tính chất kết hợp).
- Phép trừ số tự nhiên:$a - b = c$nếu$a = b + c$và $a \geq b$.
- Phép cộng, trừ số thập phân:
- Cộng: Viết các số thẳng hàng (cùng cột phần thập phân), cộng từng cột từ phải sang trái.
- Trừ: Viết các số thẳng hàng phần thập phân, trừ từng cột từ phải sang trái; nếu không đủ số chữ số thập phân ta thêm số 0 vào bên phải.
- Cộng, trừ phân số:
- Nếu cùng mẫu:$\frac{a}{b} + \frac{c}{b} = \frac{a + c}{b}$,$\frac{a}{b} - \frac{c}{b} = \frac{a - c}{b}$.
- Nếu khác mẫu: Quy đồng mẫu số rồi cộng (hoặc trừ).

4. Phân loại các dạng bài tập thường gặp trong đề thi

- Dạng 1: Thực hiện phép tính cộng, trừ các số tự nhiên, thập phân, phân số.
- Dạng 2: Toán tìm x (tìm thành phần chưa biết trong phép tính).
- Dạng 3: Tính giá trị biểu thức và so sánh biểu thức.
- Dạng 4: Bài toán có lời văn: tính tổng, hiệu, tìm số lớn, số bé, bài toán nhiều bước.
- Dạng 5: Cộng – trừ nhiều số, vận dụng tính chất giao hoán, kết hợp để tính nhanh.

5. Chiến lược làm bài hiệu quả cho từng dạng

Dạng 1: Thực hiện phép tính
- Đọc kỹ đề, chú ý số cần cộng, trừ là số tự nhiên, thập phân hay phân số để chọn cách làm phù hợp.
- Nếu là thập phân, phải viết các số cùng hàng dấu phẩy. Nếu là phân số khác mẫu, phải quy đồng mẫu trước khi cộng trừ.

Dạng 2: Tìm x
- Xác định vị trí x (số hạng, số bị trừ, số trừ, tổng, hiệu…).
- Dựa vào các công thức đảo chiều: Tổng – số hạng = số hạng chưa biết; Hiệu + số trừ = số bị trừ, v.v.

Dạng 3: Giá trị, so sánh biểu thức
- Thực hiện phép tính theo thứ tự: dấu ngoặc, nhân chia, cộng trừ.
- Tìm cách nhóm số thích hợp để tính nhanh, tránh sai sót.

Dạng 4: Bài toán có lời văn
- Đọc thật kỹ đề, xác định các dữ kiện cho và yêu cầu bài toán.
- Xác định trình tự giải quyết, vẽ sơ đồ nếu cần.

Dạng 5: Cộng – trừ nhiều số
- Tìm các số thuận tiện để ghép nhóm, vận dụng linh hoạt tính chất giao hoán, kết hợp để giảm bớt phép tính.

6. Bài tập mẫu từ các đề thi trước với lời giải chi tiết

Bài 1: Thực hiện phép tính

a)$238 + 764 - 523$

b)$13,45 + 6,55 - 8,2$

c)$\frac{7}{9} + \frac{4}{9} - \frac{5}{9}$

Lời giải:

a)$238 + 764 = 1002$
$1002 - 523 = 479$
Đáp số:$479$

b)$13,45 + 6,55 = 20,00$
$20,00 - 8,2 = 11,8$
Đáp số:$11,8$

c)$\frac{7}{9} + \frac{4}{9} = \frac{11}{9}$
$\frac{11}{9} - \frac{5}{9} = \frac{6}{9} = \frac{2}{3}$
Đáp số:$\frac{2}{3}$

Bài 2: Tìm x

a)$x + 253 = 512$

b)$x - 84,5 = 116$

c)$\frac{x}{5} + \frac{1}{5} = \frac{4}{5}$

Lời giải:

a)$x = 512 - 253 = 259$

b)$x = 116 + 84,5 = 200,5$

c)$\frac{x}{5} = \frac{4}{5} - \frac{1}{5} = \frac{3}{5} \implies x = 3$

Bài 3: Tính giá trị biểu thức

a)$(374 + 126) - 100$

b)$15,2 - (3,2 + 4,8)$

c)$\frac{3}{8} + (\frac{5}{8} - \frac{1}{8})$

Lời giải:

a)$374 + 126 = 500$,$500 - 100 = 400$, đáp số:$400$

b)$3,2 + 4,8 = 8,0$,$15,2 - 8,0 = 7,2$, đáp số:$7,2$

c)$\frac{5}{8} - \frac{1}{8} = \frac{4}{8} = \frac{1}{2}$,$\frac{3}{8} + \frac{1}{2} = \frac{3}{8} + \frac{4}{8} = \frac{7}{8}$, đáp số:$\frac{7}{8}$

Bài 4: Bài toán lời văn

Một cửa hàng có 750kg gạo. Buổi sáng bán được 230kg, buổi chiều bán được nhiều hơn buổi sáng 20kg. Hỏi cửa hàng còn lại bao nhiêu kg gạo?

Lời giải:

- Buổi chiều bán được:$230 + 20 = 250$(kg)
Tổng số gạo đã bán:$230 + 250 = 480$(kg)
Cửa hàng còn lại:$750 - 480 = 270$(kg)
Đáp số:$270$(kg)

Bài 5: Cộng – trừ nhiều số hiệu quả

Tính nhanh:$15 + 27 + 35 + 13 + 25$

Lời giải:

Ta nhóm (15+35) = 50; (27+13) = 40
$50 + 40 + 25 = 115$
Đáp số:$115$

7. Các lỗi phổ biến học sinh thường mắc phải trong kỳ thi

- Không thẳng cột số khi cộng/trừ số có nhiều chữ số hoặc số thập phân
- Quên quy đồng mẫu khi cộng trừ phân số khác mẫu số
- Không chú ý thứ tự thực hiện phép tính: ngoặc → nhân chia → cộng trừ
- Đặt nhầm vai trò trong bài toán tìm x, giải nhầm số hạng thành số bị trừ hoặc số trừ
- Đọc không kỹ đề bài dẫn tới giải sai bài toán lời văn
- Không kiểm tra lại kết quả sau khi làm xong

8. Kế hoạch ôn tập theo thời gian

2 tuần trước kỳ thi:

- Tổng ôn lý thuyết, làm lại các dạng bài cơ bản, các bài tập tự luận.
- Tập trung củng cố phép cộng trừ số tự nhiên, thập phân, phân số.
- Luyện các đề kiểm tra năm trước, ghi chú các dạng thường sai.

1 tuần trước kỳ thi:

- Làm lại các bài toán vận dụng, luyện các bài nâng cao hơn: toán tìm x, so sánh biểu thức, toán có lời văn.
- Thực hành nhiều bài tính nhanh, rèn khả năng trình bày.
- Tổng kết lỗi sai, tìm phương pháp khắc phục.

3 ngày cuối trước kỳ thi:

- Đọc lại lý thuyết, các công thức, tính chất.
- Ôn luyện các đề thi thử, tự bấm giờ.
- Chú ý giữ tâm lý bình tĩnh, ngủ đủ giấc, giữ sức khỏe.

9. Các mẹo làm bài nhanh và chính xác

- Luôn căn chỉnh theo cột khi làm bài giấy; viết gọn, rõ, bước nào chắc bước nấy; kiểm tra lại kết quả.
- Với phân số khác mẫu, hãy bình tĩnh quy đồng rồi cộng/trừ;
- Gặp số thập phân khác số chữ số phần thập phân thì thêm số 0 vào bên phải cho đều số chữ số.
- Đánh dấu các ý chính trong đề bài toán lời văn, đọc lại yêu cầu cuối cùng trước khi trả lời.
- Nhóm các số thuận tiện; áp dụng tính chất giao hoán, kết hợp để tính nhanh.
- Tận dụng giai đoạn kiểm tra lại bài để phát hiện và sửa lỗi kịp thời.