Blog

So sánh phân số – Khái niệm, hướng dẫn chi tiết và bài tập cho học sinh lớp 5

T
Tác giả
5 phút đọc
Chia sẻ:
5 phút đọc

Giới thiệu về so sánh phân số và tầm quan trọng trong toán học lớp 5

Phân số là một khái niệm trung tâm trong toán học lớp 5. Việc "so sánh phân số" giúp học sinh hiểu rõ hơn về giá trị các phân số, từ đó phát triển tư duy logic, kỹ năng giải toán và chuẩn bị tốt cho các bài toán nâng cao. So sánh phân số còn giúp học sinh áp dụng vào giải quyết các bài toán thực tế như so sánh phần bánh, lượng nước, đoạn đường, v.v.

Định nghĩa chi tiết về so sánh phân số

So sánh phân số nghĩa là xác định phân số nào lớn hơn, nhỏ hơn hoặc bằng nhau. Nếu có hai phân số ab\frac{a}{b}cd\frac{c}{d}(b<br>0;d<br>0b <br> \neq 0; d <br> \neq 0), ta cần xác định mối quan hệ giữa chúng (lớn hơn, nhỏ hơn hay bằng nhau).

Các bước so sánh phân số và ví dụ minh họa

Trường hợp 1: Hai phân số cùng mẫu số

Nếu hai phân số cùng mẫu số, so sánh tử số với nhau. Phân số nào có tử số lớn hơn thì phân số đó lớn hơn.

Ví dụ: So sánh37\frac{3}{7}57\frac{5}{7}:

3<53 < 5nên37<57\frac{3}{7} < \frac{5}{7}.

Trường hợp 2: Hai phân số cùng tử số

Nếu hai phân số có tử số bằng nhau, so sánh mẫu số với nhau. Phân số nào có mẫu số nhỏ hơn thì phân số đó lớn hơn (vì chia thành ít phần hơn, mỗi phần lớn hơn).

Ví dụ: So sánh59\frac{5}{9}512\frac{5}{12}:

9<129 < 12nên59>512\frac{5}{9} > \frac{5}{12}.

Trường hợp 3: Hai phân số khác cả tử và mẫu

Khi hai phân số khác cả tử và mẫu ta có thể:

  • - Quy đồng mẫu số hai phân số rồi so sánh tử số.
  • - So sánh bằng cách nhân chéo.
  • Ví dụ: So sánh35\frac{3}{5}47\frac{4}{7}

    Cách 1: Quy đồng mẫu số chung là 3535:35=3×75×7=2135\frac{3}{5} = \frac{3 \times 7}{5 \times 7} = \frac{21}{35};47=4×57×5=2035\frac{4}{7} = \frac{4 \times 5}{7 \times 5} = \frac{20}{35}.

    So sánh21>2021 > 20nên35>47\frac{3}{5} > \frac{4}{7}.

    Cách 2: Nhân chéo:Tính3×7=213 \times 7 = 214×5=204 \times 5 = 20, vì 21>2021 > 20nên35>47\frac{3}{5} > \frac{4}{7}.

    Các trường hợp đặc biệt và lưu ý khi áp dụng

  • Hai phân số bằng nhau khia×d=b×ca \times d = b \times c, nghĩa là ab=cd\frac{a}{b} = \frac{c}{d}khia×d=b×ca \times d = b \times c.
  • Phân số âm và dương: Phân số dương luôn lớn hơn phân số âm.
  • So sánh với00(0b\frac{0}{b}):0b<ab\frac{0}{b} < \frac{a}{b}nếua>0a > 0;0b>ab\frac{0}{b} > \frac{a}{b}nếua<0a < 0.
  • Khi quy đồng mẫu số, nên tối giản phân số sau khi so sánh để kết quả gọn gàng.
  • Mối liên hệ với các khái niệm toán học khác

  • Phép so sánh là bước chuẩn bị quan trọng cho cộng, trừ và sắp xếp phân số.
  • Liên hệ đến số thập phân: So sánh phân số giúp hình dung dễ hơn khi quy đổi sang dạng số thập phân.
  • Liên kết với đại số: Việc so sánh các biểu thức phân số là một trong những kỹ năng nền tảng cho đại số sau này.
  • Bài tập mẫu có lời giải chi tiết

    Bài 1: So sánh các phân số sau

    a)78\frac{7}{8}58\frac{5}{8}
    b)211\frac{2}{11}27\frac{2}{7}
    c)56\frac{5}{6}34\frac{3}{4}
    d)09\frac{0}{9}29\frac{2}{9}

    Lời giải chi tiết

  • a)78\frac{7}{8}58\frac{5}{8}cùng mẫu số. So sánh tử số:7>57 > 5nên78>58\frac{7}{8} > \frac{5}{8}.
  • b)211\frac{2}{11}27\frac{2}{7}cùng tử số. So sánh mẫu số:11>711 > 7nên211<27\frac{2}{11} < \frac{2}{7}.
  • c)56\frac{5}{6}34\frac{3}{4}khác cả tử và mẫu. Quy đồng mẫu số chung là 1212:
    56=5×26×2=1012\frac{5}{6} = \frac{5 \times 2}{6 \times 2} = \frac{10}{12};
    34=3×34×3=912\frac{3}{4} = \frac{3 \times 3}{4 \times 3} = \frac{9}{12}.
    10>910 > 9, nên56>34\frac{5}{6} > \frac{3}{4}.
  • d)09\frac{0}{9}29\frac{2}{9}: Vì 0<20 < 2nên09<29\frac{0}{9} < \frac{2}{9}.
  • Các lỗi thường gặp và cách tránh khi so sánh phân số

  • Không quy đồng mẫu số trước khi so sánh đôi khi dẫn tới nhầm lẫn khi hai phân số khác mẫu.
  • Nhầm lẫn khi so sánh tử số hoặc mẫu số: Luôn nhớ, khi cùng mẫu số thì so sánh tử, khi cùng tử số thì so sánh mẫu (ngược chiều).
  • Không rút gọn phân số về dạng tối giản trước khi nhận xét.
  • Sai khi áp dụng nhân chéo: Nhớ so sánh đúng hai tích chéoa×da \times db×cb \times c.
  • Không chú ý đến dấu của phân số (âm, dương).
  • Tóm tắt và điểm cần nhớ về so sánh phân số

  • Muốn so sánh hai phân số, hãy đưa chúng về cùng mẫu số hoặc dùng phương pháp nhân chéo.
  • Nếu có cùng mẫu, so sánh tử số; nếu cùng tử, so sánh mẫu số.
  • Nhớ kiểm tra dấu và rút gọn phân số khi cần thiết.
  • So sánh phân số không chỉ là kỹ năng cơ bản mà còn giúp giải các dạng toán khó hơn sau này.
  • T

    Tác giả

    Tác giả bài viết tại Bạn Giỏi.

    Nút này mở form phản hồi nơi bạn có thể báo cáo lỗi, đề xuất cải tiến, hoặc yêu cầu trợ giúp. Form sẽ tự động thu thập thông tin ngữ cảnh để giúp chúng tôi hỗ trợ bạn tốt hơn. Phím tắt: Ctrl+Shift+F. Lệnh giọng nói: "phản hồi" hoặc "feedback".