Blog

Ứng dụng thực tế của hình hộp chữ nhật và hình lập phương trong cuộc sống hàng ngày và các ngành nghề (Bài 64 Toán lớp 5)

T
Tác giả
6 phút đọc
Chia sẻ:
7 phút đọc

1. Khái niệm và tầm quan trọng của hình hộp chữ nhật, hình lập phương

Trong chương trình Toán lớp 5, "hình hộp chữ nhật" và "hình lập phương" là hai loại hình không gian cơ bản mà các em sẽ gặp rất nhiều trong đời sống. Cả hai đều là những hình khối ba chiều, có thể tích, diện tích, cạnh, đáy, chiều cao cụ thể. Hình hộp chữ nhật có sáu mặt là hình chữ nhật, còn hình lập phương là trường hợp đặc biệt của hình hộp chữ nhật khi tất cả các cạnh đều bằng nhau.

Việc hiểu rõ khái niệm và biết cách tính thể tích, diện tích của hai hình này sẽ giúp các em giải quyết rất nhiều bài toán thực tế, từ đo đạc, đóng gói cho đến thiết kế hay mô hình hóa các đối tượng, vật dụng trong cuộc sống.

2. Ứng dụng thực tế của hình hộp chữ nhật và hình lập phương trong cuộc sống

  • a) Đóng gói hàng hóa: Khi muốn đóng gói một món quà vào một chiếc hộp, chúng ta cần tìm hộp có kích thước phù hợp. Nếu một chiếc hộp có kích thước dài20 cm20\ \text{cm}, rộng10 cm10\ \text{cm}, cao8 cm8\ \text{cm}thì thể tích hộp là:
  • V = 20 \times 10 \times 8 = 1\ 600\ \text{cm}^3

    Nhờ tính toán này mà ta biết được chiếc hộp này có đựng vừa món quà hay không.

  • b) Bảo quản thực phẩm: Thùng bảo quản sữa hoặc nước trái cây thường có dạng hình hộp chữ nhật hoặc hình lập phương để dễ tính toán dung tích và bảo quản.
  • Ví dụ: Hộp sữa tươi có dạng hình hộp chữ nhật, dung tích 1 lıˊt=1 000 cm31\ \text{lít} = 1\ 000\ \text{cm}^3 . Học sinh có thể đo các cạnh của hộp để kiểm tra thể tích.

  • c) Sắp xếp đồ vật: Khi xếp các khối lập phương lên nhau (ví dụ: xếp khối rubik), ta cần dựa vào kích thước để biết bao nhiêu khối mới vừa một khoảng không gian nhất định.
  • Ví dụ: Một ngăn tủ cao30 cm30\ \text{cm}, rộng30 cm30\ \text{cm}, sâu30 cm30\ \text{cm}, mỗi hộp đồ hình lập phương có cạnh10 cm10\ \text{cm}. Số hộp tối đa xếp được là:

    N = \frac{30}{10} \times \frac{30}{10} \times \frac{30}{10} = 3 \times 3 \times 3 = 27\ \text{hộp}

    3. Ứng dụng trong các ngành nghề

  • a) Kiến trúc: Khi thiết kế phòng, nhà ở, các nhà kiến trúc dùng hình hộp chữ nhật để mô phỏng phòng, tòa nhà.
  • b) Giao thông vận tải: Việc bố trí hàng hóa trong xe tải, container đều phải dựa trên kích thước và thể tích của các khối hộp.
  • c) Y tế và dược phẩm: Đóng gói thuốc, dụng cụ y tế trong các hộp hình hộp chữ nhật, tính toán không gian lưu trữ.
  • d) Công nghiệp sản xuất: Tính toán thể tích của các thùng chứa vật liệu, bao bì.
  • e) Lĩnh vực giáo dục: Giáo viên sử dụng mô hình hình hộp chữ nhật và lập phương để minh họa khái niệm không gian cho học sinh.
  • 4. Các ví dụ thực tế với số liệu cụ thể

    Ví dụ 1: Một thùng sữa có chiều dài15 cm15\ \text{cm}, chiều rộng8 cm8\ \text{cm}, chiều cao20 cm20\ \text{cm}, hỏi thể tích thùng sữa là bao nhiêu cm³?

    V = 15 \times 8 \times 20 = 2\ 400\ \text{cm}^3

    Ví dụ 2: Một phòng khách dài5 m5\ \text{m}, rộng4 m4\ \text{m}, cao3 m3\ \text{m}. Thể tích phòng khách là:

    V = 5 \times 4 \times 3 = 60\ \text{m}^3

    Ví dụ 3: Một chiếc hộp hình lập phương cạnh12 cm12\ \text{cm}, diện tích xung quanh là:

    S_{xq} = 4 \times 12 \times 12 = 576\ \text{cm}^2

    5. Kết nối với các môn học khác

    Toán học không chỉ là môn học độc lập mà còn liên kết với Khoa học (tính thể tích dung tích, diện tích), Công nghệ (lắp ráp mô hình, thiết kế sản phẩm), Mỹ thuật (tạo hình, xếp hình không gian), Kỹ thuật công nghệ (robotic, in 3D)... Khi hiểu về hình hộp chữ nhật và lập phương, các em sẽ dễ dàng học tốt các môn học khác và ứng dụng hiệu quả hơn.

    6. Các dự án nhỏ học sinh có thể thực hiện

  • a) Đo thể tích và diện tích các đồ vật trong gia đình: Học sinh dùng thước để đo chiều dài, rộng, cao các hộp (hộp sữa, hộp bánh, khối lego) rồi tự tính.
  • b) Thiết kế mô hình một căn phòng hoặc toà nhà bằng giấy/carton: Dùng hình hộp chữ nhật và lập phương để dựng mô hình.
  • c) Tính toán số hộp quà cần để xếp đầy một chiếc tủ nhỏ hoặc balo.
  • Các dự án này giúp các em vận dụng thực tế toán học, phát triển tư duy logic - sáng tạo và có thêm niềm yêu thích với toán.

    7. Trích dẫn chuyên gia/giáo viên

    "Việc học hình hộp chữ nhật và hình lập phương giúp học sinh dễ dàng vận dụng giải các bài toán thực tế về đóng gói, sắp xếp đồ dùng, thiết kế các vật dụng xung quanh mình. Nếu học sinh biết thực hành bằng các vật thật, các em sẽ thấy toán học thật gần gũi và bổ ích." (Cô Nguyễn Thị Hoa – Giáo viên dạy Toán tiểu học, Quận 2, TP HCM)

    8. Tài nguyên bổ sung để học sinh tìm hiểu thêm

  • Sách giáo khoa Toán lớp 5 - Bài 64: Hình hộp chữ nhật, hình lập phương.
  • Trang web "Học Toán cùng học sinh tiểu học" (https://hoctoancungem.com/chuong-6-hinh-hop-chu-nhat)
  • Video hướng dẫn dựng mô hình hình hộp chữ nhật, hình lập phương từ giấy (YouTube)
  • Bộ đồ chơi xây dựng lego và khối hình không gian cho học sinh.
  • Hi vọng qua bài viết này, các em học sinh đã thấy rõ giá trị thực tế và sự thú vị của "hình hộp chữ nhật" và "hình lập phương" trong toán học cũng như trong cuộc sống mỗi ngày!

    T

    Tác giả

    Tác giả bài viết tại Bạn Giỏi.

    Nút này mở form phản hồi nơi bạn có thể báo cáo lỗi, đề xuất cải tiến, hoặc yêu cầu trợ giúp. Form sẽ tự động thu thập thông tin ngữ cảnh để giúp chúng tôi hỗ trợ bạn tốt hơn. Phím tắt: Ctrl+Shift+F. Lệnh giọng nói: "phản hồi" hoặc "feedback".