Blog

Ứng dụng thực tế của xác định bội chung của hai hay nhiều số trong cuộc sống

T
Tác giả
9 phút đọc
Chia sẻ:
10 phút đọc

1. Giới thiệu: Khái niệm bội chung và tầm quan trọng trong toán học

Trong toán học lớp 6, khái niệm “bội chung của hai hay nhiều số” gắn liền với kiến thức về số tự nhiên. Bội chung là những số cùng là bội của nhiều số khác nhau. Đặc biệt, bội chung nhỏ nhất (BCNN) là số nhỏ nhất trong các bội chung khác 0. Kỹ năng xác định bội chung rất thực tế và được ứng dụng rộng rãi, giúp giải quyết nhiều vấn đề quen thuộc trong cuộc sống và các ngành nghề.

Ví dụ, nếua=6a = 6b=8b = 8, thì các bội của chúng là:

+ Bội của66:0,<br/>6,12,18,24,30,36,...0,<br /> 6, 12, 18, 24, 30, 36,...
+ Bội của88:0,8,16,24,32,40,...0, 8, 16, 24, 32, 40,...

=> Các bội chung là 0,24,48,...0, 24, 48,.... Bội chung nhỏ nhất (khác 0) là 2424.

Nắm được bội chung không chỉ hữu ích khi giải toán mà còn giúp chúng ta tổ chức cuộc sống khoa học và tối ưu nhiều nguồn lực.

2. Ứng dụng xác định bội chung trong đời sống hàng ngày

Hàng ngày, việc xác định bội chung giúp giải quyết nhiều tình huống thực tế:

  • a) Lên lịch các sự kiện trùng nhau: Nếu một bạn học tiếng Anh 3 ngày/lần và tập đàn 4 ngày/lần, thì sau bao nhiêu ngày hai hoạt động này sẽ trùng lịch? Đó chính là BCNN của3344, là 1212. Vậy sau1212ngày, lịch sẽ trùng.
  • b) Chia phần quà, xếp nhóm: Khi chia kẹo, bánh, hoặc đồ chơi vào các túi để mỗi túi đều có số lượng bằng nhau mà không còn dư, bạn cần xác định bội chung để đảm bảo tất cả đều nhận đủ phần.
  • c) Đồng hồ và truyền hình: Khi hai chương trình truyền hình phát theo chu kỳ, hoặc hai kim đồng hồ cùng gặp nhau sau một khoảng thời gian nhất định, đó là lúc chúng ta áp dụng kiến thức bội chung nhỏ nhất.
  • Những ứng dụng trên đều liên quan chặt chẽ đến việc xác định và vận dụng bội chung một cách linh hoạt.

    3. Ứng dụng trong các ngành nghề khác nhau

    Bội chung, nhất là BCNN, xuất hiện ở rất nhiều lĩnh vực và ngành nghề khác nhau. Dưới đây là 5 ngành nghề mà xác định bội chung là cực kỳ hữu ích:

  • a) Kỹ thuật xây dựng: Khi thiết kế các chi tiết lặp lại nhịp nhàng (cột, dầm, cửa sổ đều đặn), BCNN giúp chọn kích thước phù hợp để mọi điểm đều khớp hoàn hảo.
  • b) Lập kế hoạch sản xuất: Ở các nhà máy, nếu hai dây chuyền làm việc với các chu kỳ khác nhau, BCNN cho biết khi nào tất cả bộ phận sẽ cùng hoàn thành một lượt sản phẩm.
  • c) Tổ chức sự kiện: Khi nhiều nhóm hoạt động khác nhau nhưng cần gặp mặt hoặc hoàn thành nhiệm vụ cùng lúc, BCNN giúp xác định mốc thời gian phù hợp nhất.
  • d) Giao thông vận tải: Xác định thời điểm các chuyến xe buýt/quốc lộ có tuyến xe cùng gặp nhau để tối ưu hóa lịch hành trình và tiết kiệm thời gian chờ.
  • e) Điện tử/tin học: Sắp xếp song song các tác vụ lập lịch hoặc vận hành tự động cần đồng bộ thời gian với nhiều thiết bị, bội chung là chìa khóa cho quá trình đồng bộ hóa.
  • Có thể thấy, kiến thức về bội chung không chỉ dùng trong học tập mà còn là nền tảng của nhiều hoạt động sản xuất, kỹ thuật hiện đại.

    4. Ví dụ thực tế với số liệu và tình huống cụ thể

  • a) Sân trường tổ chức 2 hoạt động: đá bóng 15 phút/lượt và nhảy dây 20 phút/lượt. Hỏi sau bao lâu cả hai cùng bắt đầu lượt mới? Giải: Tìm BCNN của15152020. Phân tích:15=3×515 = 3 \times 5,20=22×520 = 2^2 \times 5.<br>BCNN(15,20)=22×3×5=60.<br>\text{BCNN}(15,20) = 2^2 \times 3 \times 5 = 60.

    Vậy sau6060phút, hoạt động đá bóng và nhảy dây sẽ cùng bắt đầu lượt mới.
  • b) Một nhà máy có hai dây chuyền sản xuất: dây chuyền A sau 8 phút cho ra 1 sản phẩm, dây chuyền B sau 12 phút. Sau bao lâu hai dây chuyền cùng lúc hoàn thành sản phẩm mới? Tìm BCNN của881212,8=238 = 2^3,12=22×312 = 2^2 \times 3.
    <br>BCNN(8,12)=23×3=24.<br><br>\text{BCNN}(8,12) = 2^3 \times 3 = 24.<br>
    Sau2424phút, cả hai dây chuyền cùng ra sản phẩm mới.
  • c) Hai bạn chạy bộ tập luyện: bạn A chạy 18 phút/lần, bạn B chạy 24 phút/lần. Hỏi sau bao lâu hai bạn sẽ cùng chạy xong tại vạch đích? BCNN của181824247272. Vậy sau 72 phút cả hai sẽ cùng về đích.
  • d) Lịch sử dụng phòng học máy: Nếu mỗi lớp sử dụng 15 và 25 phút/lượt, BCNN(1515,2525) =7575. Vậy sau 75 phút hai lớp sẽ cùng quay lại sử dụng phòng.
  • e) Xe buýt tuyến 1 đi mỗi 10 phút, tuyến 2 đi mỗi 12 phút. Hỏi sau bao lâu thì hai xe khởi hành cùng lúc tại điểm xuất phát. BCNN(1010,1212) =6060phút.
  • Các ví dụ trên đều xuất phát từ thực tế, dễ liên hệ với sinh hoạt và công việc.

    5. Kết nối kiến thức bội chung với các môn học khác

    - Với Tin học: Biết bội chung nhỏ nhất giúp giải quyết vấn đề lập lịch trong máy tính, tối ưu bộ nhớ.
    - Sinh học: Tần suất lập lại các quá trình sinh học, ví dụ như chu kỳ tế bào, đồng hồ sinh học...
    - Vật lý: Các hiện tượng lặp lại (dao động, sóng) thường mang tính chu kỳ và liên quan đến bội chung.
    - Âm nhạc: Nhịp điệu của các bản nhạc, hợp âm, âm sắc đều có thể tìm thấy các bội chung về tần số.
    - Khoa học xã hội: Phân công lao động, lập lịch hội họp cũng dùng cách xác định bội chung để tối ưu hóa lịch trình.

    6. Dự án nhỏ dành cho học sinh lớp 6

  • • Thiết kế lịch sinh hoạt cá nhân/lớp học với nhiều hoạt động diễn ra theo các chu kỳ khác nhau.
    • Khảo sát và tìm hiểu lịch trình hoạt động của xe buýt, xác định thời điểm gặp nhau tại điểm dừng.
    • Tổ chức một hoạt động chơi nhóm, mỗi nhóm có chu kỳ thay đổi nhiệm vụ và thống kê thời gian trùng lặp dựa trên bội chung.
  • • Vẽ sơ đồ chu kỳ các hoạt động hoặc thiết lập bảng tính để tính BCNN cho nhiều trường hợp.
  • Các dự án này không chỉ giúp hiểu sâu về bội chung mà còn rèn luyện kỹ năng hợp tác, lập kế hoạch và sử dụng công nghệ thông tin.

    7. Ý kiến từ chuyên gia

    Thầy Nguyễn Quang, giáo viên toán trường THCS Đoàn Thị Điểm (Hà Nội) chia sẻ:
    “Xác định bội chung chính là cách giúp học sinh luyện tư duy logic, đồng thời nó là công cụ tối ưu hóa mọi nguồn lực khi lập kế hoạch, không chỉ trong học tập mà còn cả trong đời sống và công việc thực tế.”

    Bạn Minh Anh (12 tuổi, học sinh lớp 6):
    “Sau khi học về bội chung, em có thể tính nhanh khi nào các lịch học thêm, học chính và hoạt động thể thao trùng nhau, giúp em chủ động hơn trong việc sắp xếp thời gian!”

    8. Tài nguyên bổ sung để học sinh tìm hiểu thêm

    - Sách giáo khoa Toán lớp 6 (Chương Số học)
    - Website: https://khanacademy.org/vn/math/6th-grade-math
    - Sách: "Bí quyết chinh phục các dạng toán số học lớp 6" (NXB Giáo dục Việt Nam)
    - Video "Ứng dụng thực tế của BCNN trong cuộc sống" trên YouTube
    - Giải Toán với Excel: Ứng dụng tính BCNN bằng hàm LCM trên máy tính hoặc Excel
    - Trò chơi toán học: Math Playground, Cool Math Game, ...

    Hãy thử áp dụng kiến thức này vào một buổi sinh hoạt nhóm để tăng tính thử thách và vui vẻ nhé!

    Kết luận

    Kiến thức xác định bội chung của hai hay nhiều số là chiếc chìa khóa vàng mở cánh cửa ứng dụng toán học vào mọi lĩnh vực đời sống. Hãy học toán theo cách thực tế, chủ động đem những tri thức này áp dụng vào chính lịch sinh hoạt, học tập và mọi hoạt động quanh mình các bạn nhé!

    T

    Tác giả

    Tác giả bài viết tại Bạn Giỏi.

    Bài trước

    Ứng dụng nhận biết số nguyên tố trong cuộc sống: Khám phá giá trị thực tiễn của toán học lớp 6

    Nút này mở form phản hồi nơi bạn có thể báo cáo lỗi, đề xuất cải tiến, hoặc yêu cầu trợ giúp. Form sẽ tự động thu thập thông tin ngữ cảnh để giúp chúng tôi hỗ trợ bạn tốt hơn. Phím tắt: Ctrl+Shift+F. Lệnh giọng nói: "phản hồi" hoặc "feedback".