Chiến lược giải quyết bài toán "Bài 1. Số vô tỉ. Căn bậc hai số học" lớp 7 – Hướng dẫn chi tiết và luyện tập miễn phí
T
Tác giả
•
•6 phút đọc
Chia sẻ:
6 phút đọc
1. Giới thiệu về dạng bài toán
Dạng bài toán "Bài 1. Số vô tỉ. Căn bậc hai số học" là nền tảng quan trọng trong chương trình Toán lớp 7. Bài này đòi hỏi học sinh hiểu rõ số vô tỉ là gì, làm việc thành thạo với căn bậc hai số học và vận dụng linh hoạt cho các bài tập nhận diện, so sánh, tính toán hoặc biến đổi đại số.
Đặc điểm: Phân biệt số vô tỉ với số hữu tỉ, định nghĩa và tính chất căn bậc hai.
Tần suất xuất hiện cao trong đề kiểm tra giữa kỳ, cuối kỳ và đề thi vào lớp 10.
Rất cần thiết cho các chuyên đề số thực, đại số ở bậc THCS và THPT.
Luyện tập miễn phí với 42.226+ bài tập tại cuối bài viết.
2. Phân tích đặc điểm bài toán
2.1 Nhận biết dạng bài
Các dấu hiệu đặc trưng: xuất hiện ký hiệu căn bậc hai (), các yêu cầu về xác định số vô tỉ/hữu tỉ, so sánh căn bậc hai với số nguyên, giải thích vì sao một số là số vô tỉ.
Từ khóa quan trọng: số vô tỉ, số hữu tỉ, căn bậc hai, ký hiệu a, số thập phân không hữu hạn tuần hoàn.
Dạng bài nhận biết dễ nhầm với các bài về số thập phân hoặc bài căn số học lớp dưới (thường không nhấn mạnh đặc điểm 'vô tỉ').
2.2 Kiến thức cần thiết
Định nghĩa số vô tỉ: Là số không thể biểu diễn dưới dạng phân số (dạngba,b=0), viết dưới dạng số thập phân vô hạn không tuần hoàn.
Định nghĩa căn bậc hai số học: Với a≥0, alà số không âm mà bình phương bằnga (a2=a); đặc biệt 0=0,1=1.
Kỹ năng nhận biết và tính toán: Biết phân biệt số vô tỉ, hữu tỉ, xác định giá trị căn bậc hai và so sánh sơ bộ.
Liên hệ với các chủ đề khác: Căn bậc hai dùng trong giải phương trình bậc hai, các bài toán hình học (tính cạnh, đường chéo, pitago).
3. Chiến lược giải quyết tổng thể
3.1 Bước 1: Đọc và phân tích đề bài
Đọc lướt đề để xác định có liên quan tới căn bậc hai hoặc số vô tỉ.
Kẻ bảng/phân nhóm: Đề yêu cầu xác định dạng số hay tính giá trị? Có đơn vị không?
Tóm tắt dữ kiện: Ghi lại số đã cho, các căn a cụ thể, cần tìm giá trị hay phân loại.
3.2 Bước 2: Lập kế hoạch giải
Chọn phương pháp nhận diện hoặc tính toán dựa trên dữ kiện (so sánh, biến đổi, kiểm chứng).
Sắp xếp thứ tự giải quyết: Nếu có nhiều đại lượng, giải từng số/căn một.
Đưa ra dự đoán sơ bộ để kiểm tra (ví dụ, 2chắc chắn vô tỉ, còn16 thì sao?).
3.3 Bước 3: Thực hiện giải toán
Sử dụng định nghĩa, công thức: a(vớia>0), phân biệt rõ số nguyên, hữu tỉ, vô tỉ.
Tính toán cẩn thận với các số căn, không quên kiểm tra lại phép biến đổi và dấu căn.
Kiểm tra kết quả: Số có lặp vô hạn không tuần hoàn? Là số nguyên? Hữu tỉ?
4. Các phương pháp giải chi tiết
4.1 Phương pháp cơ bản
- Nhận diện căn bậc hai của số không phải là số chính phương thì là số vô tỉ (ví dụ 2, 3,...).
- Ưu điểm: Đơn giản, dễ nhớ, phù hợp với bài nhận dạng, phân loại.
- Hạn chế: Không áp dụng được với bài biến đổi phức tạp, cần kiểm chứng giá trị số.
4.2 Phương pháp nâng cao
- Sử dụng các kỹ năng làm tròn, so sánh số vô tỉ gần với số nguyên gần nhất (ví dụ 1<2<2).
- Nhớ các giá trị căn quen thuộc: 4=2, 9=3,...
- Đối với căn tích/chia: a⋅b=a⋅b, ba=ba(vớia,b>0).
5. Bài tập mẫu với lời giải chi tiết
5.1 Bài tập cơ bản
Ví dụ: Em hãy xác định số sau là vô tỉ hay hữu tỉ: a=5; b=81.
Giải: a=5không phải là căn bậc hai của số chính phương →alà số vô tỉ.b=81=9(vì 81=92) nên b là số hữu tỉ (cụ thể là số nguyên 9).
5.2 Bài tập nâng cao
Bài toán: So sánh 7và 2.6. Có thể chứng minh 7 là số vô tỉ không?
Giải: 22=4<7<9=32nên2<7<3. 2.62=6.76<7nên2.6<7. Vì 7 không phải số chính phương nên 7 là số vô tỉ.
6. Các biến thể thường gặp
So sánh hai căn bậc hai gần nhau: 11, 12,...
Kiểm tra xem biểu thức gồm căn là hữu tỉ/vô tỉ không.
Tính giá trị gần đúng/so sánh với số nguyên, số thập phân.
7. Lỗi phổ biến và cách tránh
7.1 Lỗi về phương pháp
Nhầm căn bậc hai của số không chính phương là hữu tỉ.
Áp dụng công thức căn cho số âma<0– cần lưu ý căn số học chỉ xác định vớia≥0.
Khắc phục: Luôn kiểm tra xem số dưới dấu căn có phải chính phương không, chỉ tính căn với số không âm.
7.2 Lỗi về tính toán
Làm tròn số quá sớm dẫn tới sai kết quả so sánh.
So sánh thủ công mà thiếu bước kiểm tra giá trị bình phương.
Kiểm tra lại bằng máy tính hoặc xác nhận lại bằng công thức để tránh nhầm lẫn.
8. Luyện tập miễn phí ngay
Truy cập ngay 42.226+ bài tập cách giải Bài 1. Số vô tỉ. Căn bậc hai số học miễn phí. Không cần đăng ký, bạn có thể bắt đầu luyện tập lập tức. Theo dõi tiến độ, điểm số và sự tiến bộ trực tiếp trên hệ thống.
9. Kế hoạch luyện tập hiệu quả
Lịch trình ôn tập: Mỗi tuần luyện tập ít nhất 10 bài từ cơ bản tới nâng cao.
Mục tiêu: Sau 2 tuần, thành thạo phương pháp nhận biết, phân loại và tính toán với số vô tỉ, căn bậc hai số học.
Đánh giá tiến bộ: So sánh kết quả làm bài sau mỗi tuần, yêu cầu đạt tối thiểu 80% số điểm bài tập đúng.
Đăng ký danh sách email của chúng tôi và nhận những mẹo độc quyền, tin tức và ưu đãi đặc biệt được gửi thẳng đến hộp thư đến của bạn.
Nút này mở form phản hồi nơi bạn có thể báo cáo lỗi, đề xuất cải tiến, hoặc yêu cầu trợ giúp. Form sẽ tự động thu thập thông tin ngữ cảnh để giúp chúng tôi hỗ trợ bạn tốt hơn. Phím tắt: Ctrl+Shift+F. Lệnh giọng nói: "phản hồi" hoặc "feedback".
Theo dõi chúng tôi tại