Blog

Chiến lược giải quyết bài toán Hình lập phương cho học sinh lớp 7

T
Tác giả
5 phút đọc
Chia sẻ:
8 phút đọc

1. Giới thiệu về dạng bài toán

Bài toán Hình lập phương là một trong những dạng bài cơ bản nhưng rất quan trọng trong chương trình Toán lớp 7. Đặc điểm chính của các bài toán này là xoay quanh hình lập phương – một khối đa diện đều có 6 mặt là hình vuông bằng nhau, các cạnh bằng nhau và các mặt vuông góc từng đôi một.

Tần suất xuất hiện của bài toán Hình lập phương trong đề kiểm tra và đề thi rất cao, đặc biệt ở các chương về khối hình không gian. Kiến thức về Hình lập phương giúp củng cố tư duy về hình học không gian, là nền tảng vững chắc cho các lớp học cao hơn.

Bạn sẽ được luyện tập miễn phí với hơn 100+ bài tập cách giải Hình lập phương miễn phí, giúp làm chủ phương pháp và tăng tốc độ giải toán.

2. Phân tích đặc điểm bài toán

2.1 Nhận biết dạng bài

  • Dấu hiệu đặc trưng: Xuất hiện từ khóa “hình lập phương”, “cạnh”, “diện tích toàn phần”, “thể tích”, “hình vuông”, “cạnh vuông góc”; hình vẽ minh họa là khối lập phương.
  • Từ khóa quan trọng: Cạnh (aa), diện tích (S), thể tích (V), cạnh chéo, mặt bên, mặt đáy.
  • Phân biệt với hình hộp chữ nhật: Nếu tất cả các cạnh đều bằng nhau và các mặt là hình vuông thì đó là hình lập phương.
  • 2.2 Kiến thức cần thiết

  • Công thức cần nhớ:
  • Diện tích một mặt: Sextmtmt=a2S_{ext{một mặt}} = a^2

    Diện tích toàn phần: Sexttoaˋnpha^ˋn=6a2S_{ext{toàn phần}} = 6a^2

    Thể tích: V=a3V = a^3

    Độ dài đường chéo mặt: dextmt=a2d_{ext{mặt}} = a\sqrt{2}

    Độ dài đường chéo khối: dextkho^ˊi=a3d_{ext{khối}} = a\sqrt{3}

  • Kỹ năng: Tính bình phương, căn bậc hai, nhân số thập phân.
  • Liên hệ với các chủ đề: Hình hộp chữ nhật, diện tích, thể tích, đường chéo.
  • 3. Chiến lược giải quyết tổng thể

    3.1 Bước 1: Đọc và phân tích đề bài

  • Đọc kỹ đề, gạch chân từ khóa như: cạnh, diện tích, thể tích, đường chéo.
  • Xác định dữ kiện (đã cho, cần tìm) rõ ràng.
  • Dựa vào hình vẽ để hình dung không gian.
  • 3.2 Bước 2: Lập kế hoạch giải

  • Chọn công thức phù hợp với dữ kiện.
  • Sắp xếp các bước giải từ tìm cạnh tới tính diện tích, thể tích nếu cần.
  • Ước lượng – dự đoán kết quả rồi so với thực tế để kiểm tra.
  • 3.3 Bước 3: Thực hiện giải toán

  • Áp dụng đúng công thức.
  • Tính toán rõ ràng từng bước.
  • Kiểm tra lại đáp số và so sánh với dự đoán.
  • 4. Các phương pháp giải chi tiết

    4.1 Phương pháp cơ bản

  • Áp dụng các công thức diện tích, thể tích, đường chéo cho bài toán quen thuộc.
  • Ưu điểm: Dễ nhớ, dễ áp dụng; Nhược điểm: Dễ sai sót khi đề biến tấu.
  • Dùng cho các đề cơ bản, yêu cầu tính toán trực tiếp.
  • 4.2 Phương pháp nâng cao

  • Tìm cạnh khi biết diện tích hoặc thể tích:
  • Ví dụ: Biết V=27V = 27, tìm aa: a=273=3a = \sqrt[3]{27} = 3

  • Tối ưu: Áp dụng chuyển đổi linh hoạt giữa các đại lượng (chẳng hạn từ diện tích sang cạnh rồi sang thể tích).
  • Mẹo: Ghi nhớ các giá trị lập phương và căn bậc ba các số thường gặp:8,27,64,125,...8, 27, 64, 125,...
  • 5. Bài tập mẫu với lời giải chi tiết

    5.1 Bài tập cơ bản

    Bài toán: Cho hình lập phương có cạnha=4a = 4cm. Tính diện tích toàn phần và thể tích của hình lập phương.

    Giải:

    Diện tích toàn phần:

    Stp=6a2=6×42=6×16=96 cm2S_{tp} = 6a^2 = 6 \times 4^2 = 6 \times 16 = 96\ \text{cm}^2

    Thể tích:

    V=a3=43=64 cm3V = a^3 = 4^3 = 64\ \text{cm}^3

    Giải thích: Sử dụng đúng công thức, tính từng bước để tránh nhầm lẫn.

    5.2 Bài tập nâng cao

    Bài toán: Một hình lập phương có diện tích toàn phần150150cm2^2. Tính cạnh, thể tích và độ dài đường chéo của hình lập phương.

    Cách 1:

    Stp=6a2=150a2=25a=5S_{tp} = 6a^2 = 150 \Rightarrow a^2 = 25 \Rightarrow a = 5cm

    V=a3=53=125V = a^3 = 5^3 = 125cm3^3

    Đường chéo khối: d=a3=53d = a\sqrt{3} = 5\sqrt{3} cm

    Cách 2: Dùng công thức liên hệ ngược lại từ diện tích đến cạnh, rồi đến thể tích và đường chéo.

    So sánh: Cách 1 nhanh hơn nếu thuộc công thức.

    6. Các biến thể thường gặp

  • Cho biết thể tích, hỏi diện tích hoặc ngược lại.
  • Bài toán về sơn, bọc giấy, cắt khối – thực tế.
  • Dạng tìm số hình lập phương nhỏ trong một hình to.
  • Chiến lược: Đọc kỹ đề, xác định đại lượng cần tìm rồi diễn giải ngược các công thức nếu đề cho dữ kiện không trực tiếp.

    7. Lỗi phổ biến và cách tránh

    7.1 Lỗi về phương pháp

  • Dùng nhầm công thức hình hộp chữ nhật hoặc hình chữ nhật.
  • Tính sai cạnh vì khai căn/luỹ thừa nhầm.
  • Khắc phục: Nắm thật chắc đặc điểm lập phương.
  • 7.2 Lỗi về tính toán

  • Nhập sai số, quên đơn vị.
  • Làm tròn số không đúng yêu cầu.
  • Kiểm tra lại kết quả bằng cách thay ngược vào công thức.
  • 8. Luyện tập miễn phí ngay

  • Truy cập 100+ bài tập cách giải Hình lập phương miễn phí.
  • Không cần đăng ký, bắt đầu luyện tập ngay.
  • Theo dõi tiến độ và cải thiện kỹ năng giải toán mỗi ngày.
  • 9. Kế hoạch luyện tập hiệu quả

  • Tuần 1: Ôn lại lý thuyết, học thuộc công thức.
  • Tuần 2: Giải 10 bài tập cơ bản mỗi ngày và xem lời giải chi tiết.
  • Tuần 3: Thử sức với 5 bài nâng cao/ngày.
  • Sau 3 tuần: Đánh giá qua đề tổng hợp, kiểm tra tiến bộ.
  • T

    Tác giả

    Tác giả bài viết tại Bạn Giỏi.

    Nút này mở form phản hồi nơi bạn có thể báo cáo lỗi, đề xuất cải tiến, hoặc yêu cầu trợ giúp. Form sẽ tự động thu thập thông tin ngữ cảnh để giúp chúng tôi hỗ trợ bạn tốt hơn. Phím tắt: Ctrl+Shift+F. Lệnh giọng nói: "phản hồi" hoặc "feedback".