Blog

Giải bài toán về đại lượng tỉ lệ thuận lớp 7: Khái niệm, công thức & luyện tập miễn phí

T
Tác giả
4 phút đọc
Chia sẻ:
4 phút đọc

1. Giới thiệu và tầm quan trọng

“Giải bài toán về đại lượng tỉ lệ thuận” là một chủ đề trọng tâm trong chương trình Toán lớp 7. Đây là loại bài toán giúp học sinh hiểu rõ mối quan hệ giữa hai đại lượng khi chúng luôn tăng hoặc giảm cùng nhau theo một tỉ số không đổi. Nắm vững kiến thức này giúp các em vận dụng linh hoạt để giải toán thực tế, như bài toán về năng suất công việc, vận tốc và thời gian, tỷ lệ thường gặp trong hóa học, vật lý, đời sống hàng ngày và cả trong các kỳ thi quan trọng. Đặc biệt, bạn có thể luyện tập miễn phí với hơn 42.226+ bài tập, giúp hiểu sâu lý thuyết và rèn kỹ năng thực hành hiệu quả.

2. Kiến thức trọng tâm cần nắm vững

### 2.1 Lý thuyết cơ bản

  • Định nghĩa: Hai đại lượngxxyyđược gọi là tỉ lệ thuận với nhau nếu tồn tại hằng sốk0k \neq 0sao choy=kxy = kx.
  • Khixxtăng (hoặc giảm) bao nhiêu lần, thì yycũng tăng (hoặc giảm) đúng bấy nhiêu lần.
  • Các tính chất chính:y1x1=y2x2=...=k\frac{y_1}{x_1} = \frac{y_2}{x_2} =... = kvới mọi giá trị tương ứng củaxxyy.
  • Điều kiện áp dụng:x0x \neq 0,y0y \neq 0,k0k \neq 0.
  • ### 2.2 Công thức và quy tắc

  • Công thức chính:y=kxy = kxhoặcyx=k\frac{y}{x} = k
  • Dạng bài toán phổ biến: Cho biếtx1,y1x_1, y_1, tìmy2y_2khi biếtx2x_2, sử dụngy1x1=y2x2\frac{y_1}{x_1} = \frac{y_2}{x_2}
  • Ghi nhớ: Nhớ rằng mọi giá trị tương ứng sẽ cùng tỉ lệ với nhau; công thức áp dụng được khi biết chỉ số đủ.
  • Biến thể: Nếu biết ba trong bốn giá trị x1,y1,x2,y2x_1, y_1, x_2, y_2, sẽ tìm được giá trị còn lại.
  • 3. Ví dụ minh họa chi tiết

    #### 3.1 Ví dụ cơ bản

    Ví dụ: Nếuxxyylà hai đại lượng tỉ lệ thuận, khix=2x = 2thì y=6y = 6. Hỏi khix=5x = 5thì yybằng bao nhiêu?

    Giải từng bước:

  • Bước 1: Xác định quan hệ:y=kxy = kx
  • Bước 2: Tìm hằng số kk: Khix=2,y=6k=yx=62=3x = 2, y = 6 \Rightarrow k = \frac{y}{x} = \frac{6}{2} = 3
  • Bước 3: Vớix=5x = 5,y=3×5=15y = 3 \times 5 = 15
  • Lưu ý: Luôn kiểm tra lại công thức tỉ lệ thuậny=kxy = kxhoặc tỉ số y1x1=y2x2\frac{y_1}{x_1} = \frac{y_2}{x_2}.

    #### 3.2 Ví dụ nâng cao

    Bài toán: Một đội sản xuất theo kế hoạch cần 6 người làm trong 5 ngày để hoàn thành một số sản phẩm. Hỏi nếu tăng thêm 2 người (tức 8 người) thì trong bao lâu sẽ hoàn thành cùng số sản phẩm biết thời gian làm việc không đổi mỗi ngày?

    Giải: Gọi số ngày cần là xx. Ta có: Số người và số ngày là hai đại lượng tỉ lệ nghịch, nhưng tổng sản phẩm là không đổi nên số người và thời gian làm là tỉ lệ thuận về kết quả. Tức là 6×5=8×x6 \times 5 = 8 \times x.

  • Tìmxx:x=6×58=308=3,75x = \frac{6 \times 5}{8} = \frac{30}{8} = 3,75(ngày)
  • Kỹ thuật: Phân tích kỹ mối quan hệ giữa các đại lượng, áp dụng linh hoạt công thức tỉ lệ thuận/tỉ lệ nghịch khi cần.

    4. Các trường hợp đặc biệt

  • Nếuk=0k = 0: Không còn là tỉ lệ thuận (vì yyluôn bằng00bất kể xx).
  • Nếux=0x = 0y0y \neq 0: Không xác định được tỉ số tỉ lệ thống nhất.
  • Mối liên hệ với tỉ lệ nghịch: Khác biệt về quan hệ tăng giảm giữa các đại lượng.
  • 5. Lỗi thường gặp và cách tránh

    #### 5.1 Lỗi về khái niệm

  • Nhầm lẫn giữa tỉ lệ thuận và tỉ lệ nghịch. Nhớ: tỉ lệ thuận thì cùng tăng/cùng giảm.
  • Quên điều kiệnk0k \neq 0,x0x \neq 0.
  • Cách khắc phục: kiểm tra lại điều kiện trước khi áp dụng công thức.
  • #### 5.2 Lỗi về tính toán

  • Tính sai hằng số kkhoặc nhầm nghiệm của bài toán.
  • Thiếu bước kiểm tra kết quả: Thay ngược lại để kiểm tra có đúng tỉ lệ không.
  • Sử dụng phương trình sai chiều (tỉ lệ thuận phải cùng chiều tăng/giảm).
  • 6. Luyện tập miễn phí ngay

  • Truy cập 42.226+ bài tập Giải bài toán về đại lượng tỉ lệ thuận miễn phí.
  • Không cần đăng ký tài khoản, bắt đầu luyện tập bất cứ lúc nào!
  • Theo dõi tiến độ học tập, làm lại bài tập chưa đúng để cải thiện kỹ năng.
  • 7. Tóm tắt và ghi nhớ

  • Nhớ định nghĩa:y=kxy = kx(k0k \neq 0;x,y0x, y \neq 0)
  • Công thức cần thuộc:y1x1=y2x2\frac{y_1}{x_1} = \frac{y_2}{x_2}
  • Làm checklist kiểm tra dữ kiện – điều kiện trước khi giải
  • Luyện tập thường xuyên với bài tập Giải bài toán về đại lượng tỉ lệ thuận miễn phí để thành thạo.
  • T

    Tác giả

    Tác giả bài viết tại Bạn Giỏi.

    Nút này mở form phản hồi nơi bạn có thể báo cáo lỗi, đề xuất cải tiến, hoặc yêu cầu trợ giúp. Form sẽ tự động thu thập thông tin ngữ cảnh để giúp chúng tôi hỗ trợ bạn tốt hơn. Phím tắt: Ctrl+Shift+F. Lệnh giọng nói: "phản hồi" hoặc "feedback".