Blog

Giải thích chi tiết: Áp dụng quy tắc đảo ngược trong biểu thức số – Học sinh lớp 7 cần biết

T
Tác giả
5 phút đọc
Chia sẻ:
6 phút đọc

1. Giới thiệu và tầm quan trọng

Quy tắc đảo ngược trong biểu thức số là một nội dung quan trọng trong chương trình Toán lớp 7. Đây là nền tảng để học các phép biến đổi nâng cao, giải phương trình, bất phương trình và cả trong các bài toán thực tế. Nắm vững kiến thức này sẽ giúp bạn học tốt hơn đại số và ứng dụng linh hoạt vào nhiều tình huống trong cuộc sống, như tính toán nhanh hoặc kiểm tra kết quả các phép toán. Đừng bỏ lỡ cơ hội luyện tập với 42.226+ bài tập miễn phí ngay sau khi đọc bài viết này!

2. Kiến thức trọng tâm cần nắm vững

2.1 Lý thuyết cơ bản

• Định nghĩa: Quy tắc đảo ngược (quy tắc nghịch đảo hoặc quy tắc đổi ngược) thường nói về cách biến đổi phép chia thành phép nhân với số nghịch đảo, hoặc hoán chuyển các phép toán trong biểu thức để giải nhanh và chính xác.
• Nghịch đảo của một số aa(khác 0) là 1a\frac{1}{a}. Ví dụ: Nghịch đảo của2212\frac{1}{2}.
• Ứng dụng quy tắc đảo ngược giúp đơn giản hóa biểu thức, đặc biệt với phân số hoặc các phép chia.

• Điều kiện: Áp dụng quy tắc này chỉ khi các số hạng không bằng 0 (do không chia được cho 0). Đối với biểu thức có biến, cần kiểm tra điều kiện xác định.

2.2 Công thức và quy tắc

Các công thức cần nhớ:

  • Phép chia phân số: ab:cd=ab×dc\frac{a}{b}: \frac{c}{d} = \frac{a}{b} \times \frac{d}{c}(b0,c0,d0b \neq 0, c \neq 0, d \neq 0)
  • Phép đảo nghịch: Nghịch đảo củaaa1a\frac{1}{a}(a0a \neq 0)
  • Ghi nhớ: Đổi phép chia thành phép nhân với nghịch đảo.
  • Hình minh họa: Minh họa quy tắc phép chia phân số <span class= \frac{a}{b} : \frac{c}{d} chuyển thành phép nhân với nghịch đảo \frac{d}{c} , kèm điều kiện b0,  c0,  d0b \neq 0,\; c \neq 0,\; d \neq 0 ." title="Hình minh họa: Minh họa quy tắc phép chia phân số \frac{a}{b} : \frac{c}{d} chuyển thành phép nhân với nghịch đảo \frac{d}{c} , kèm điều kiện b0,  c0,  d0b \neq 0,\; c \neq 0,\; d \neq 0 ." class="max-w-full h-auto mx-auto rounded-lg shadow-sm" />
    Minh họa quy tắc phép chia phân số \frac{a}{b} : \frac{c}{d} chuyển thành phép nhân với nghịch đảo \frac{d}{c} , kèm điều kiện b0,  c0,  d0b \neq 0,\; c \neq 0,\; d \neq 0 .

    Điều kiện sử dụng: Chỉ dùng khi phân số hoặc số bị chia khác 0.

  • Các biến thể: Trong biểu thức phức tạp, quy tắc đảo ngược có thể sử dụng liên tiếp nhiều lần kết hợp với quy tắc phân phối, gộp nhóm...
  • 3. Ví dụ minh họa chi tiết

    3.1 Ví dụ cơ bản

    Tính giá trị của biểu thức:34:25\frac{3}{4}: \frac{2}{5}

    Bước 1: Áp dụng quy tắc đổi phép chia thành phép nhân với nghịch đảo:

    34:25=34×52\frac{3}{4}: \frac{2}{5} = \frac{3}{4} \times \frac{5}{2}

    Bước 2: Nhân hai phân số:

    34×52=3×54×2=158\frac{3}{4} \times \frac{5}{2} = \frac{3 \times 5}{4 \times 2} = \frac{15}{8}

    Kết luận: Giá trị biểu thức là 158\frac{15}{8}

    Lưu ý: Luôn kiểm tra các mẫu số khác 0 trước khi áp dụng quy tắc.

    3.2 Ví dụ nâng cao

    Tính giá trị:(23:45):56\left( \frac{2}{3}: \frac{4}{5} \right): \frac{5}{6}

    Giải:

    Bước 1: Đổi phép chia thứ nhất:23:45=23×54\frac{2}{3}: \frac{4}{5} = \frac{2}{3} \times \frac{5}{4}

    Bước 2: Đổi phép chia thứ hai: (\star)

    (23×54):56=(23×54)×65\left( \frac{2}{3} \times \frac{5}{4} \right): \frac{5}{6} = \left( \frac{2}{3} \times \frac{5}{4} \right) \times \frac{6}{5}

    Tính toán:

    23×54×65=23×64=2×63×4=1212=1\frac{2}{3} \times \frac{5}{4} \times \frac{6}{5} = \frac{2}{3} \times \frac{6}{4} = \frac{2 \times 6}{3 \times 4} = \frac{12}{12} = 1

    Vậy giá trị biểu thức là 1.

    Kỹ thuật giải nhanh: Luôn biến đổi phép chia thành phép nhân với nghịch đảo, sau đó rút gọn trước khi nhân.

    4. Các trường hợp đặc biệt

  • Nếu mẫu số hoặc tử số là biến, cần đặt điều kiện xác định để tránh chia cho 0.
  • Luôn kiểm tra giá trị của các biến trước khi thực hiện phép đảo ngược.
  • Các biểu thức chứa nhiều phép chia liên tiếp, nên đổi toàn bộ thành phép nhân với nghịch đảo từng phần.
  • Quy tắc cũng áp dụng cho số thập phân, phần trăm nếu chuyển đổi về dạng phân số.
  • 5. Lỗi thường gặp và cách tránh

    5.1 Lỗi về khái niệm

  • Nhầm lẫn giữa nghịch đảo và số đối (ví dụ: số nghịch đảo của2212\frac{1}{2}, còn số đối của222-2).
  • Quên điều kiện xác định khi mẫu số, tử số là biến.
  • Cách ghi nhớ: Luôn so sánh, kiểm tra lại định nghĩa trước khi áp dụng công thức.
  • 5.2 Lỗi về tính toán

  • Quên đổi phép chia thành phép nhân với nghịch đảo.
  • Rút gọn sai hoặc không kiểm tra kỹ các mẫu số.
  • Phương pháp kiểm tra: Thay ngược lại kết quả vào bài toán gốc, thử với một vài giá trị cụ thể để kiểm thử.
  • 6. Luyện tập miễn phí ngay

    Thực hành để ghi nhớ sâu kiến thức là quan trọng nhất. Truy cập ngay 42.226+ bài tập Áp dụng quy tắc đảo ngược trong biểu thức số miễn phí, không cần đăng ký, bắt đầu luyện ngay! Theo dõi tiến độ, vượt qua điểm yếu và nâng cao kỹ năng.

    7. Tóm tắt và ghi nhớ

  • Quy tắc đảo ngược: Đổi phép chia thành phép nhân với số nghịch đảo.
  • Điều kiện sử dụng: Chỉ khi các số hoặc biểu thức liên quan khác 0.
  • Xác định rõ công thức, kiểm tra bài làm sau mỗi bước.
  • Checklist: Ghi nhớ định nghĩa, công thức, điều kiện xác định, các lỗi thường gặp.
  • Luyện thường xuyên giúp kiến thức vững vàng. Chúc các bạn học tốt!

    T

    Tác giả

    Tác giả bài viết tại Bạn Giỏi.

    Nút này mở form phản hồi nơi bạn có thể báo cáo lỗi, đề xuất cải tiến, hoặc yêu cầu trợ giúp. Form sẽ tự động thu thập thông tin ngữ cảnh để giúp chúng tôi hỗ trợ bạn tốt hơn. Phím tắt: Ctrl+Shift+F. Lệnh giọng nói: "phản hồi" hoặc "feedback".