Ứng dụng biểu diễn số hữu tỉ trên trục số trong cuộc sống – Góc nhìn thực tế cho học sinh lớp 7
Giới thiệu: Hiểu Biểu Diễn Số Hữu Tỉ trên Trục Số Làm Gì?
Từ khi chúng ta biết về những số như ,hay, câu hỏi đặt ra là: "Những số này có vai trò gì ngoài việc học toán?" Câu trả lời thực sự rất thú vị! Biểu diễn số hữu tỉ trên trục số là nền tảng giúp ta không chỉ tính toán mà còn hiểu về khoảng cách, tỉ lệ và nhiều ứng dụng cực kỳ thực tế. Khi bạn hiểu được vị trí của một số trên trục số, bạn cũng nắm được cách các đại lượng trong cuộc sống liên hệ với nhau.
Vì sao việc biểu diễn số hữu tỉ trên trục số lại quan trọng?
Biểu diễn số hữu tỉ trên trục số giúp ta trực quan hóa (hình dung) được các số đó nằm ở đâu trong thế giới số học, so sánh, sắp xếp chúng, xác định giữa các điểm nào, đo lường khoảng cách, và giải quyết nhiều bài toán thực tế. Đây cũng là kỹ năng nền tảng để học các khái niệm phức tạp hơn như tọa độ, đại số, hình học giải tích, vật lý...
Ứng dụng biểu diễn số hữu tỉ trong đời sống hàng ngày – 3 ví dụ cực dễ bắt gặp
- Chia nhỏ bánh pizza: Khi một cái bánh pizza được cắt làm 8 miếng, nếu bạn ăn 3 miếng, bạn đã ăncái bánh. Nếu muốn so sánh xem ai ăn nhiều hơn, bạn chỉ việc biểu diễnhaytrên trục số và thấy ngay ai ở xa số 0 hơn thì người đó ăn nhiều hơn.
- Tính khoảng cách: Nếu bạn đi bộ từ nhà đến tiệm sách cách nhà 2 km, và đang ở vị trí km trên đường. Khoảng cách còn lại là (hay) km. Dùng trục số giúp bạn dễ hình dung khoảng cách bạn đã đi và còn lại.
- Dùng thước kẻ hoặc băng đo: Khi đo bề rộng quyển vở là cm, bạn đang dùng một số hữu tỉ (hoặc) để xác định vị trí trên thước kẻ - một dạng trục số quen thuộc!
Biểu diễn số hữu tỉ trên trục số trong các ngành nghề – Ít nhất 5 ngành có liên quan
- Kiến trúc & xây dựng: Kỹ sư, kiến trúc sư cần xác định vị trí chính xác (ví dụ,mét cách chân tường) trên bản vẽ và ngoài thực tế.
- Y tế: Bác sĩ đo liều thuốc, truyền dịch (ví dụ lít) và đánh giá các chỉ số dinh dưỡng cho bệnh nhân theo tỉ lệ.
- Nông nghiệp: Người nông dân bón phân với tỉ lệ bình/luống hay phun thuốc theo liều lượng.
- Kỹ thuật giao thông: Đo khoảng cách, vận tốc (ví dụ: xe đi đượckm trongphút) để tính toán tiến độ, thiết kế đường sá.
- Thương mại-dịch vụ: Người bán hàng cân đo, chia lẻ hàng hóa (như kg,kg), tính toán giá theo số lượng.
Các ví dụ thực tế với số liệu và tình huống cụ thể cho học sinh lớp 7
1. Bạn Lan chia sẻ thời gian học mỗi ngày là (hay) tiếng cho Toán,tiếng cho Văn và tiếng cho môn khác. Biểu diễn ba số này trên trục số để so sánh môn nào chiếm nhiều thời gian nhất (biểu diễn tọa độ từ 0 đến 2).
2. Một người thợ xây cần đổ bê tông thành từng lớp dàym,m và m. Biểu diễn ba độ dày này trên trục số để dễ dàng nhận biết lớp nào dày hơn.
3. Khi đi tàu điện, nếu bạn đứng tại ga số , ga kế tiếp là km, bạn dừng ở vị trí km (tức là ở vị trí so với quãng đường). Hãy biểu diễn vị trí của bạn và so sánh với những người đã đi xa hơn trên trục số.
Biểu diễn số hữu tỉ kết nối với các môn học khác như thế nào?
- Vật lý: Đo vận tốc, thời gian, khoảng cách đều dùng số hữu tỉ trên trục số.
- Hóa học: Pha dung dịch theo tỉ lệ phần trăm, phần khối lượng, là các số hữu tỉ đại diện vị trí trên trục số.
- Khoa học tự nhiên: Đo độ dài, diện tích, khối lượng đều dùng số hữu tỉ.
- Tin học: Tính toán trên máy tính, lập trình nhiều khi xử lý số hữu tỉ để kiểm soát vị trí các đối tượng trên giao diện.
Gợi ý các dự án nhỏ học sinh có thể thực hiện
- Làm bản đồ 'trục số' đường từ nhà đến trường, đánh dấu các vị trí quan trọng như tiệm tạp hóa (ở 0,2 km), sân bóng (ở 0,6 km), quán nước (ở 0,9 km).
- Tổ chức trò chơi “Ai nhanh nhất tới điểmtrên thước kẻ 1 mét” để hiểu các phân số trên thực tế.
- Ghi nhật ký sử dụng điện thoại/thời gian học trong ngày bằng số hữu tỉ, sau đó vẽ trục số biểu diễn.
- Đo các chiều dài nhỏ lẻ trong nhà (chiều cao bàn, rộng cửa sổ...) và biểu diễn trên trục số tự vẽ.
Chia sẻ từ chuyên gia: Vì sao số hữu tỉ và trục số quan trọng?
"Việc hiểu và biểu diễn số hữu tỉ trên trục số giúp học sinh rèn luyện tư duy logic, hình dung không gian và áp dụng linh hoạt những kiến thức toán học vào cuộc sống. Khi các em biết cách chuyển đổi giữa số phân số, số thập phân và xác định vị trí trên trục số, các em sẽ tự tin tiếp cận những môn như Hóa, Lý – và cả trong công việc tương lai!" (Thầy Nguyễn Tuấn Anh – Giáo viên Toán Trường THCS Võ Thị Sáu, Hà Nội)
Tài nguyên bổ sung cho học sinh muốn tìm hiểu thêm
- Website học toán trực tuyến: https://www.khanacademy.org/math/cc-seventh-grade-math
- Kênh Youtube: "Toán học vui" (video về phân số và ứng dụng thực tế)
- Sách tham khảo: "Toán lớp 7 - Tập 1" (NXB Giáo dục)
- Tài liệu online: Tìm kiếm từ khóa “biểu diễn số hữu tỉ trên trục số” trên Google, các diễn đàn học sinh (hocmai, vietjack...)
Hy vọng bài viết này giúp bạn nhận ra rằng mỗi con số hữu tỉ và trục số không chỉ nằm trong sách vở mà còn gắn liền với rất nhiều tình huống thực tế quanh ta!
Danh mục:
Tác giả
Tác giả bài viết tại Bạn Giỏi.
Theo dõi chúng tôi tại