Blog

Giải bài toán bằng cách lập phương trình bậc nhất – Học sinh lớp 8 cần biết gì?

T
Tác giả
5 phút đọc
Chia sẻ:
5 phút đọc

1. Giới thiệu và tầm quan trọng

“Giải bài toán bằng cách lập phương trình bậc nhất” là một trong những chủ đề quan trọng của chương trình Toán lớp 8. Đây là phương pháp biến một bài toán thực tế hoặc bài toán bằng lời sang dạng phương trình bậc nhất nhằm tìm ra giá trị ẩn số cần thiết. Hiểu được phương pháp này không chỉ giúp học giải nhanh và chính xác các bài toán trên lớp mà còn áp dụng được trong thực tế, như giải các bài toán chia tỉ lệ, tính quãng đường, thời gian, chi phí… Việc thành thạo giải toán kiểu này còn giúp rèn luyện tư duy logic, kỹ năng diễn đạt và giải quyết vấn đề.

Bạn có biết, bạn có thể luyện tập miễn phí với hơn 40.744+ bài tập về giải bài toán bằng cách lập phương trình bậc nhất? Càng luyện tập, bạn càng nắm chắc hơn!

2. Kiến thức trọng tâm cần nắm vững

2.1 Lý thuyết cơ bản

- Định nghĩa: Phương trình bậc nhất một ẩn là phương trình có dạngax+b=0ax + b = 0(a0a \neq 0).

- Các định lý và tính chất chính:

  • + Một phương trình bậc nhất một ẩn luôn có nghiệm duy nhất.
  • + Biến đổi hai vế phương trình như nhau, nghiệm không thay đổi.
  • - Điều kiện áp dụng và giới hạn: Chỉ dùng với các bài toán có liên hệ giữa đại lượng có thể chuyển thành phương trình bậc nhất một ẩn.

    2.2 Công thức và quy tắc

    - Công thức nghiệm phương trình bậc nhất: Để tìmxxtrongax+b=0ax + b = 0(a0a \neq 0), ta có:

    - Quy tắc lập phương trình:

  • + Chọn ẩn (thường là đại lượng cần tìm)
  • + Biểu diễn các đại lượng khác theo ẩn
  • + Dựa vào điều kiện bài toán, lập phương trình
  • + Giải phương trình để tìm ẩn
  • - Cách ghi nhớ công thức: Ghi lại công thức vào sổ tay, tạo flashcard hoặc luyện tập bài tập thực tế.

    - Biến thể công thức: Nếu xuất hiện các biểu thức có nhiều hạng tử (chia, cộng nhiều số hạng), biến đổi về dạngax+b=0ax + b = 0rồi giải theo công thức trên.

    3. Ví dụ minh họa chi tiết

    3.1 Ví dụ cơ bản

    Ví dụ: Tổng hai số là 15, số lớn hơn số bé là 3. Tìm hai số đó.

  • Bước 1: Gọi số bé là xx(x>0x>0), số lớn là x+3x+3.
  • Bước 2: Theo đề bài,x+(x+3)=15x + (x + 3) = 15
  • Bước 3: Giải phương trình:2x+3=152x=12x=62x + 3 = 15 \Rightarrow 2x = 12 \Rightarrow x = 6
  • Vậy hai số là 6 và 9.
  • Lưu ý: Đọc kỹ đề, xác định ẩn và diễn giải hợp lý.

    3.2 Ví dụ nâng cao

    Ví dụ: Một đội công nhân dự định hoàn thành một công việc trong 12 ngày. Do tăng thêm 4 người, nên chỉ mất 8 ngày. Hỏi lúc đầu đội có bao nhiêu người?

  • Bước 1: Gọi số người lúc đầu là xx(người).
  • Bước 2: Tổng số công nhân*ngày không đổi:12x=8(x+4)12x = 8(x+4)
  • Bước 3: Giải phương trình:12x=8x+324x=32x=812x = 8x + 32 \Rightarrow 4x = 32 \Rightarrow x = 8
  • Vậy lúc đầu có 8 người.
  • Mẹo giải nhanh: Viết biểu thức tổng công bằng nhau, chuyển về dạng phương trình bậc nhất.

    4. Các trường hợp đặc biệt

    - Nếu giải ra nghiệm không thỏa mãn điều kiện bài toán (ví dụ, số người âm, quãng đường âm), cần loại nghiệm.

    - Một số bài toán yêu cầu trả lời bằng số nguyên; cần kiểm tra nghiệm vừa tìm.

    - Những trường hợp không thể lập được phương trình bậc nhất, cần kiểm tra lại việc chọn ẩn và biểu diễn đại lượng.

    5. Lỗi thường gặp và cách tránh

    5.1 Lỗi về khái niệm

  • - Chọn sai ẩn hoặc biểu diễn sai đại lượng theo ẩn.
  • - Nhầm lẫn với phương trình bậc hai, hệ phương trình.
  • - Phân biệt: Phương trình bậc nhất dạngax+b=0ax+b=0vớia0a \neq 0.
  • 5.2 Lỗi về tính toán

  • - Tính nhầm chuyển vế, cộng, trừ, nhân, chia.
  • - Không kiểm tra lại nghiệm (thay ngược vào đề kiểm tra).
  • 6. Luyện tập miễn phí ngay

    Bạn có thể luyện tập với hơn 40.744+ bài tập Giải bài toán bằng cách lập phương trình bậc nhất miễn phí, không cần đăng ký – chỉ cần truy cập và bắt đầu luyện tập. Phần mềm hỗ trợ theo dõi tiến độ và đề xuất bài tập phù hợp trình độ!

    7. Tóm tắt và ghi nhớ

  • - Hiểu rõ khái niệm phương trình bậc nhất một ẩn.
  • - Nắm vững quy tắc lập phương trình từ đề bài.
  • - Kiểm tra kỹ nghiệm và điều kiện bài toán.
  • - Chăm luyện tập, thực hành với các bài tập minh họa và nâng cao.
  • Checklist trước khi làm bài:

  • ☑ Đọc kỹ đề – xác định đại lượng cần tìm
  • ☑ Chọn ẩn và biểu diễn các đại lượng theo ẩn
  • ☑ Lập phương trình và giải đáp
  • ☑ Kiểm tra lại nghiệm
  • Lên kế hoạch ôn luyện, bạn sẽ tự tin giải được mọi bài toán dạng này!

    T

    Tác giả

    Tác giả bài viết tại Bạn Giỏi.

    Bài trước

    Chiến lược giải quyết bài toán Bài 2: Tứ giác cho học sinh lớp 8

    Nút này mở form phản hồi nơi bạn có thể báo cáo lỗi, đề xuất cải tiến, hoặc yêu cầu trợ giúp. Form sẽ tự động thu thập thông tin ngữ cảnh để giúp chúng tôi hỗ trợ bạn tốt hơn. Phím tắt: Ctrl+Shift+F. Lệnh giọng nói: "phản hồi" hoặc "feedback".