Blog

Ứng dụng thực tế của nhận biết hàm số bậc nhất trong cuộc sống hàng ngày và các ngành nghề

T
Tác giả
10 phút đọc
Chia sẻ:
16 phút đọc

1. Giới thiệu về khái niệm toán học

Hàm số bậc nhất là hàm số có dạng y = ax + b với a
eq 0
. "Nhận biết hàm số bậc nhất" là kỹ năng xác định một hàm số có phải dạng này không, thông qua bảng, đồ thị hoặc biểu thức. Đây là kiến thức trọng tâm chương trình toán lớp 8, giúp học sinh hiểu bản chất các hàm số tuyến tính, là nền tảng cho giải phương trình, hệ phương trình và ứng dụng thực tiễn trong các ngành nghề. Có thể luyện tập kỹ năng này với 44.623+ bài tập miễn phí.

Hình minh họa: Đồ thị ba hàm số bậc nhất y = 2x + 1, y = -1.5x + 3 và y = 0.5x - 2 với chú thích hệ số góc m và tung độ gốc b tại các điểm tương ứng
Đồ thị ba hàm số bậc nhất y = 2x + 1, y = -1.5x + 3 và y = 0.5x - 2 với chú thích hệ số góc m và tung độ gốc b tại các điểm tương ứng

2. Ứng dụng trong đời sống hàng ngày

2.1 Ứng dụng tại nhà

Ví dụ: Tiền điện hàng tháng được tính theo công thức: y = 1500x + 20000, trong đó x là số kWh tiêu thụ, 1500đ là giá mỗi kWh và 20000đ là phí cố định. Đây là hàm số bậc nhất. Học sinh có thể áp dụng kiến thức để tự ước lượng hóa đơn điện, tìm cách tiết kiệm điện cho gia đình.

Hình minh họa: Đồ thị hàm số bậc nhất y = 1500x + 20000 tính tiền điện hàng tháng theo số kWh tiêu thụ, minh họa vùng chi phí biến đổi cho 100 kWh, điểm (100 kWh, 170.000 đ) và (300 kWh, 470.000 đ), cùng chú thích «
Đồ thị hàm số bậc nhất y = 1500x + 20000 tính tiền điện hàng tháng theo số kWh tiêu thụ, minh họa vùng chi phí biến đổi cho 100 kWh, điểm (100 kWh, 170.000 đ) và (300 kWh, 470.000 đ), cùng chú thích «

2.2 Ứng dụng trong mua sắm

Khi mua hàng, giá tiền phụ thuộc số lượng sản phẩm: y = 25000x với x là số sản phẩm, 25000đ là giá từng chiếc. Nhận biết đây là hàm số bậc nhất giúp bạn tính nhanh tổng chi phí, so sánh các chương trình mua 2 tặng 1, lập kế hoạch chi tiêu hợp lý.

2.3 Ứng dụng trong thể thao và giải trí

Khi chạy bộ, quãng đường di chuyển phụ thuộc thời gian: y = 8x với x tính bằng giờ, 8 (km/giờ) là tốc độ. Đây là dạng hàm số bậc nhất, giúp lập kế hoạch luyện tập, tính tổng số km hoàn thành hoặc dự đoán thành tích.

Hình minh họa: Đồ thị hàm số y = 8x minh họa quãng đường chạy bộ theo thời gian với các điểm ví dụ (0 giờ, 0 km), (1 giờ, 8 km), (2 giờ, 16 km), (3 giờ, 24 km) và chú thích tốc độ 8 km/giờ
Đồ thị hàm số y = 8x minh họa quãng đường chạy bộ theo thời gian với các điểm ví dụ (0 giờ, 0 km), (1 giờ, 8 km), (2 giờ, 16 km), (3 giờ, 24 km) và chú thích tốc độ 8 km/giờ

3. Ứng dụng trong các ngành nghề

3.1 Ngành kinh doanh

Phân tích doanh thu y = 1200000x + 500000: x là số sản phẩm bán, 1200000đ là giá bán, 500000đ là chi phí khởi nghiệp. Hàm số bậc nhất giúp lập kế hoạch tài chính, dự báo lợi nhuận.

Hình minh họa: Đồ thị hàm số doanh thu y = 1.200.000x + 500.000 (đồng) theo số sản phẩm bán, thể hiện điểm cắt trục Oy tại chi phí khởi nghiệp 500.000đ và độ dốc tương ứng giá bán 1.200.000đ/sản phẩm
Đồ thị hàm số doanh thu y = 1.200.000x + 500.000 (đồng) theo số sản phẩm bán, thể hiện điểm cắt trục Oy tại chi phí khởi nghiệp 500.000đ và độ dốc tương ứng giá bán 1.200.000đ/sản phẩm

3.2 Ngành công nghệ

Trong lập trình, thuật toán hay xử lý dữ liệu, mối quan hệ giữa số lượng dữ liệu đầu vào và thời gian xử lý có thể là hàm số bậc nhất: T(n) = an + b, giúp tối ưu và lựa chọn giải pháp phù hợp.

3.3 Ngành y tế

Tính liều lượng thuốc theo cân nặng: y = 0.1x với x là số kg cân nặng. Phân tích kết quả xét nghiệm hoặc thống kê y học đều dùng hàm số bậc nhất để dự đoán, phân tích dữ liệu.

3.4 Ngành xây dựng

Dự toán vật liệu: Cần mua gạch với công thức y = 50x + 200 (x là số mét vuông, 200 viên gạch dự phòng). Hàm số bậc nhất giúp tính toán chi phí, vật tư, thiết kế chính xác.

3.5 Ngành giáo dục

Hình minh họa: Minh họa tính quãng đường AB ≈ 7.21 km giữa điểm A(2,3) và B(8,7), diện tích hình chữ nhật 5 km × 3 km = 15 km², cùng đồ thị tăng trưởng dân số (triệu người) từ năm 2000 đến 2050 theo mô hình tuyến tố
Minh họa tính quãng đường AB ≈ 7.21 km giữa điểm A(2,3) và B(8,7), diện tích hình chữ nhật 5 km × 3 km = 15 km², cùng đồ thị tăng trưởng dân số (triệu người) từ năm 2000 đến 2050 theo mô hình tuyến tố
Hình minh họa: Đồ thị hàm số chuyển động thẳng đều s = v·t + s₀ với hai trường hợp cụ thể: v = 2 m/s, s₀ = 5 m (màu xanh) và v = 1 m/s, s₀ = 0 m (màu cam), minh họa đường thẳng có hệ số góc không đổi và tung độ gốc.
Đồ thị hàm số chuyển động thẳng đều s = v·t + s₀ với hai trường hợp cụ thể: v = 2 m/s, s₀ = 5 m (màu xanh) và v = 1 m/s, s₀ = 0 m (màu cam), minh họa đường thẳng có hệ số góc không đổi và tung độ gốc.
Hình minh họa: Đồ thị mô tả hàm bậc nhất T(n)=an + b với hai ví dụ cụ thể T₁(n)=2n+10 và T₂(n)=5n+20, minh họa mối quan hệ tuyến tính giữa kích thước dữ liệu đầu vào n và thời gian xử lý T(n).
Đồ thị mô tả hàm bậc nhất T(n)=an + b với hai ví dụ cụ thể T₁(n)=2n+10 và T₂(n)=5n+20, minh họa mối quan hệ tuyến tính giữa kích thước dữ liệu đầu vào n và thời gian xử lý T(n).
Hình minh họa: Đồ thị hàm số bậc nhất y = 25000x minh họa tổng chi phí theo số lượng sản phẩm, với các điểm ví dụ (1, 25000đ), (2, 50000đ), (3, 75000đ) và so sánh chi phí ưu đãi mua 2 tặng 1 tại (3, 50000đ).
Đồ thị hàm số bậc nhất y = 25000x minh họa tổng chi phí theo số lượng sản phẩm, với các điểm ví dụ (1, 25000đ), (2, 50000đ), (3, 75000đ) và so sánh chi phí ưu đãi mua 2 tặng 1 tại (3, 50000đ).
Hình minh họa: Đồ thị hàm số y = 0.1 x thể hiện liều lượng thuốc (mg) theo cân nặng (kg), với các điểm ví dụ (30kg, 3mg), (50kg, 5mg) và (70kg, 7mg) được đánh dấu
Đồ thị hàm số y = 0.1 x thể hiện liều lượng thuốc (mg) theo cân nặng (kg), với các điểm ví dụ (30kg, 3mg), (50kg, 5mg) và (70kg, 7mg) được đánh dấu

Ví dụ: Phân tích điểm kiểm tra theo tuần học: y = 0.5x + 8 (x là số tuần), giáo viên đánh giá sự tiến bộ nhờ quan sát sự thay đổi theo hàm bậc nhất.

4. Dự án thực hành cho học sinh

4.1 Dự án cá nhân

Thử ghi lại số tiền tiêu vặt mỗi ngày và lập công thức hàm số bậc nhất y = ax + b thể hiện tổng tiền đã tiêu sau x ngày, đối chiếu với thực tế, trình bày kết quả bằng biểu đồ hoặc bảng.

4.2 Dự án nhóm

Khảo sát chi phí nước, điện, hoặc mua hàng trong cộng đồng. Phỏng vấn người bán hàng, kỹ sư, giáo viên,… Tổng hợp, phân tích số liệu và xác định các biểu thức hàm số bậc nhất được dùng thực tế.

5. Kết nối với các môn học khác

5.1 Vật lý: Công thức chuyển động thẳng đều s = vt + s_0 là hàm số bậc nhất (vận tốc không đổi).

5.2 Hóa học: Cân bằng phương trình hóa học thường gắn với quan hệ tuyến tính, hoặc công thức tính nồng độ: C = \frac{n}{V}, n = C \times V cũng là dạng hàm bậc nhất.

5.3 Sinh học: Thống kê dân số, số lượng cá thể, phân tích di truyền thường cho ra mô hình dữ liệu tuyến tính (= hàm bậc nhất).

5.4 Địa lý: Tính quãng đường, diện tích, vẽ biểu đồ tăng trưởng dân số với mô hình đơn giản sử dụng hàm bậc nhất.

6. Luyện tập miễn phí ngay

Hãy truy cập các 44.623+ bài tập ứng dụng nhận biết hàm số bậc nhất miễn phí tại đây. Không cần đăng ký, bạn có thể bắt đầu luyện tập tức thì và kết nối kiến thức với những ứng dụng thực tế quanh mình!

7. Tài nguyên bổ sung

  • Sách giáo khoa Toán 8, Sách bài tập Toán 8
  • Website: olm.vn, hocmai.vn, vnedu.vn
  • Khóa học trực tuyến: edutalk.vn, vinaedu.vn
Hỏi đáp về bài viết

Xem các câu hỏi và câu trả lời từ cộng đồng về bài viết này.

Chưa có câu hỏi nào

Hãy là người đầu tiên đặt câu hỏi về bài viết này!

T

Tác giả

Tác giả bài viết tại Bạn Giỏi.

Nút này mở form phản hồi nơi bạn có thể báo cáo lỗi, đề xuất cải tiến, hoặc yêu cầu trợ giúp. Form sẽ tự động thu thập thông tin ngữ cảnh để giúp chúng tôi hỗ trợ bạn tốt hơn. Phím tắt: Ctrl+Shift+F. Lệnh giọng nói: "phản hồi" hoặc "feedback".