Blog

Vị trí tương đối của hai đường tròn: Lý thuyết và bài tập dành cho lớp 9

T
Tác giả
5 phút đọc
Chia sẻ:
5 phút đọc

## 1. Giới thiệu và tầm quan trọng
"Vị trí tương đối của hai đường tròn" là một kiến thức cơ bản nhưng cực kỳ quan trọng trong chương trình toán học lớp 9, thuộc chủ đề hình học. Việc hiểu rõ vị trí tương đối giúp học sinh phân loại bài toán, vận dụng linh hoạt các tính chất để giải quyết các bài tập hình học phẳng, đồng thời phát triển tư duy logic và khả năng lập luận hình học.

Nắm vững khái niệm này còn giúp bạn sử dụng tốt công thức, xác lập phương trình và tránh những nhầm lẫn phổ biến khi làm bài thi, bài kiểm tra.

### Ứng dụng thực tế
Từ lý thuyết về vị trí tương đối của đường tròn, ta có thể áp dụng vào thiết kế, xây dựng, quy hoạch, phân tích mối quan hệ giữa các vật thể trong không gian thực.

👉 Đặc biệt, bạn có thể luyện tập "Vị trí tương đối của hai đường tròn" miễn phí với hơn 40.744+ bài tập thực tế, đa dạng cấp độ, ngay trên website này.

## 2. Kiến thức trọng tâm cần nắm vững
### 2.1 Lý thuyết cơ bản
- Hai đường tròn thường được ký hiệu là (O;R)(O; R)(O;R)(O'; R')vớiOO,OO'là tâm;RR,RR'là bán kính.
- Khoảng cách giữa hai tâm:OOOO'

Các vị trí tương đối dựa vàoOOOO',RR,RR':
1. Hai đường tròn cắt nhau (2 điểm)
2. Hai đường tròn tiếp xúc ngoài (1 điểm)
3. Hai đường tròn tiếp xúc trong (1 điểm)
4. Hai đường tròn không giao nhau (không điểm chung, gồm trường hợp ngoài nhau và nằm trong nhau)
5. Hai đường tròn trùng nhau

### 2.2 Công thức và quy tắc
- So sánhOOOO',R+RR + R',RR|R - R'|:
-OO>R+ROO' > R + R': Hai đường tròn không giao nhau (nằm ngoài nhau)
-OO=R+ROO' = R + R': Hai đường tròn tiếp xúc ngoài
-RR<OO<R+R|R - R'| < OO' < R + R': Hai đường tròn cắt nhau
-OO=RR,R<br/>eROO' = |R - R'|, R <br />e R': Hai đường tròn tiếp xúc trong
-0<OO<RR0 < OO' < |R - R'|: Hai đường tròn không giao nhau (chứa nhau nhưng không tiếp xúc)
-OO=0OO' = 0R=RR = R': Hai đường tròn trùng nhau

Cách ghi nhớ:
- LấyOOOO'so sánh với tổng và hiệu tuyệt đối của bán kính.
- Chú trọng dấu bằng/vượt qua/tương quan ba giá trị trên.

Điều kiện sử dụng:
- Dùng cho mọi bài toán vị trí tương đối của hai đường tròn phẳng.

Biến thể:
- Các bài có thể thay đổi ẩn số (tìmxxcho hai đường tròn tiếp xúc, cắt nhau,…).

## 3. Ví dụ minh họa chi tiết
### 3.1 Ví dụ cơ bản
Đề: Cho hai đường tròn(O;3)(O; 3)(O;5)(O'; 5),OO=7OO' = 7. Hãy xác định vị trí tương đối của hai đường tròn.

Giải từng bước:
1. TínhR+R=3+5=8R + R' = 3 + 5 = 8
2. TínhRR=35=2|R - R'| = |3-5| = 2
3.OO=7OO' = 7. Vậy2<7<82 < 7 < 8nên hai đường tròn cắt nhau tại hai điểm.

Lưu ý: Luôn so sánh với tổng và hiệu tuyệt đối trước.

### 3.2 Ví dụ nâng cao
Đề:(O;x+1)(O; x+1)(O;8)(O'; 8)tiếp xúc trong. BiếtOO=6OO' = 6. Tìmxx? (Biếtx>0x > 0)

Giải:
- Tiếp xúc trong:OO=RROO' = |R - R'|
-x+18=6ightarrowx+18=6|x+1 - 8| = 6 ightarrow x+1-8 = 6hoặc8(x+1)=68-(x+1) = 6
- Trường hợp 1:x+18=6ightarrowx=13x+1-8 = 6 ightarrow x = 13
- Trường hợp 2:8(x+1)=6ightarrowx+1=2ightarrowx=18-(x+1) = 6 ightarrow x+1 = 2 ightarrow x = 1
- Vì x>0x>0,x=1x=1hoặc1313 đều thoả mãn (phù hợp điều kiện bài ra).

Kỹ thuật giải nhanh: Đặt điều kiện, viết phương trình theo nghĩa hình học, giải raxx.

## 4. Các trường hợp đặc biệt
- KhiOO=0,R=ROO' = 0, R = R': Hai đường tròn trùng nhau.
- Khi một đường tròn nằm hoàn toàn trong đường tròn kia nhưng không tiếp xúc:0<OO<RR0 < OO' < |R-R'|.
- Khi hai đường tròn không giao nhau, nằm ngoài nhau:OO>R+ROO' > R+R'.
- Liên hệ với các khái niệm tiếp tuyến, trung trực, hình tròn ngoại tiếp, nội tiếp tam giác.

## 5. Lỗi thường gặp và cách tránh
### 5.1 Lỗi về khái niệm
- Nhầm lẫn giữa tiếp xúc ngoài và trong.
- Hiểu sai thuật ngữ “không giao nhau”.
- Nhầm giữa “trùng nhau” và “tiếp xúc trong vớiOO=0OO'=0nhưngR<br/>eRR<br />e R’”.
- Cách nhớ: Vẽ hình để kiểm tra, ghi lại các công thức so sánh.

### 5.2 Lỗi về tính toán
- Lấy sai giá trị RR|R-R'|, quên dấu giá trị tuyệt đối.
- Đặt nhầmRR,RR’.
- Phép tính cộng/trừ không chính xác.
- Phương pháp kiểm tra: Sau khi giải thử, thay giá trị vào công thức để rà soát.

## 6. Luyện tập miễn phí ngay
- Tham gia luyện tập 40.744+ bài tập "Vị trí tương đối của hai đường tròn miễn phí" ngay trên nền tảng này.
- Không cần đăng ký tài khoản.
- Bấm bắt đầu để luyện tập, kiểm tra kĩ năng và theo dõi tiến trình phát triển hàng ngày.

## 7. Tóm tắt và ghi nhớ
- Hai tâm:O,OO, O’; bán kính:R,RR, R’
- So sánhOOOO',R+RR + R',RR|R - R'|
- Nhớ các trường hợp: cắt nhau, tiếp xúc ngoài, tiếp xúc trong, không giao nhau, trùng nhau.
- Luôn vẽ hình minh họa và ghi lại công thức quan trọng.
- Ôn tập bằng cách làm bài tập, tự kiểm tra lại đáp án.

Checklist trước khi làm bài:
- Đã tính đúngOOOO',R+RR + R',RR|R - R'|chưa?
- Đã xác định đúng loại tiếp xúc/cắt nhau chưa?
- Đã kiểm tra lại phép tính chưa?

Kế hoạch ôn tập:
- Học lý thuyết → Xem ví dụ → Làm bài luyện tập lặp lại → Tự tổng kết và ghi chép lại các công thức, trường hợp đặc biệt.

### Chúc bạn học tốt và luyện tập hiệu quả với bộ bài tập vị trí tương đối của hai đường tròn miễn phí!

T

Tác giả

Tác giả bài viết tại Bạn Giỏi.

Nút này mở form phản hồi nơi bạn có thể báo cáo lỗi, đề xuất cải tiến, hoặc yêu cầu trợ giúp. Form sẽ tự động thu thập thông tin ngữ cảnh để giúp chúng tôi hỗ trợ bạn tốt hơn. Phím tắt: Ctrl+Shift+F. Lệnh giọng nói: "phản hồi" hoặc "feedback".