Ứng dụng phép cộng, phép trừ trong cuộc sống hàng ngày và các ngành nghề dành cho học sinh lớp 4

Toán học là ngôn ngữ của vạn vật quanh ta. Trong đó, phép cộng và phép trừ là hai khái niệm cơ bản nhất, xuất hiện từ khi chúng ta bắt đầu học toán. Hiểu và vận dụng thành thạo hai phép tính này giúp các em giải quyết rất nhiều tình huống trong cuộc sống và trong các nghề nghiệp sau này.

1. Giới thiệu về khái niệm phép cộng và phép trừ

Phép cộng là phép tính giúp chúng ta kết hợp hai hay nhiều số thành một tổng duy nhất. Ký hiệu của phép cộng là $+$. Với hai số nguyên$a$và $b$, ta viết:

$a + b = c$

trong đó $c$là tổng của$a$và $b$. Ví dụ với$a = 3$,$b = 4$, ta có:

$3 + 4 = 7$

Phép trừ là phép tính thực hiện việc so sánh hoặc lấy đi một phần. Ký hiệu của phép trừ là $-$. Với hai số nguyên$a$và $b$, ta viết:

$a - b = d$

trong đó $d$là hiệu của$a$và $b$. Ví dụ với$a = 9$,$b = 5$, ta có:

$9 - 5 = 4$

2. Các ứng dụng trong đời sống hàng ngày

Ví dụ 1: Mua sắm kẹo. Giả sử Lan có $5$viên kẹo và mẹ thêm cho$3$viên nữa. Để biết tổng số kẹo, Lan thực hiện phép cộng:

$5 + 3 = 8$

viên kẹo. Ngược lại, nếu Lan ăn mất$2$viên, số kẹo còn lại là:

$8 - 2 = 6$

viên.

Ví dụ 2: Quản lý tiền tiêu vặt. Mỗi tuần Minh được bố cho$20{,}000$ đồng. Sau khi mua truyện tranh hết$7{,}000$ đồng, Minh có thể tính tiền còn lại bằng phép trừ:

$20{,}000 - 7{,}000 = 13{,}000$

đồng. Để biết tổng tiền kiếm thêm trong hai tuần, Minh có thể cộng:

$13{,}000 + 20{,}000 = 33{,}000$

đồng.

Ví dụ 3: Nấu ăn cùng gia đình. Mẹ cần$2$quả trứng cho một chiếc bánh, để làm$3$chiếc bánh thì cần bao nhiêu quả trứng? Học sinh có thể tính bằng phép cộng lặp lại:

$2 + 2 + 2 = 6$

quả trứng. Nếu trong tủ lạnh chỉ còn$8$quả, sau khi dùng sẽ còn:

$8 - 6 = 2$

quả.

3. Ứng dụng trong các ngành nghề

Phép cộng và phép trừ không chỉ hữu ích trong đời sống, mà còn là công cụ quan trọng trong nhiều ngành nghề khác nhau. Dưới đây là một số ngành nghề tiêu biểu:

1. Kinh doanh: Khi bán hàng, chủ cửa hàng cần cộng số lượng sản phẩm và tính tổng doanh thu. Ví dụ: bán$15$quyển vở với giá $5{,}000$đồng/quyển, tổng doanh thu là$15 \times 5{,}000 = 75{,}000$đồng. Sau khi trả chi phí$20{,}000$đồng, lợi nhuận còn lại là$75{,}000 - 20{,}000 = 55{,}000$ đồng.

2. Kỹ sư xây dựng: Khi thiết kế, kỹ sư cần tính số lượng vật liệu. Ví dụ: cần$200$viên gạch cho một bức tường và thêm$150$viên cho bức tường bên cạnh, tổng gạch là $200 + 150 = 350$viên. Nếu đã dùng$20$viên để sửa chữa thì còn lại$350 - 20 = 330$viên.

3. Đầu bếp: Tính nguyên liệu cho nhiều mẻ bánh. Ví dụ: một công thức cần$250$gam bột, để làm$3$mẻ, đầu bếp cộng:$250 + 250 + 250 = 750$gam.

4. Bác sĩ thú y: Tính liều thuốc cho thú cưng. Giả sử một liều thuốc trị $5$kg thể trọng. Với chó nặng$15$kg, bác sĩ sẽ tính:

$5 + 5 + 5 = 15$

kg thuốc tổng cộng. Nếu cần bớt lại$3$kg, bác sĩ tính:$15 - 3 = 12$kg.

5. Giáo viên: Khi chấm bài, giáo viên cần cộng điểm từng phần. Ví dụ: một bài kiểm tra có ba phần, điểm lần lượt là $8$,$7$và $9$, tổng điểm là $8 + 7 + 9 = 24$ điểm.

4. Ví dụ thực tế với số liệu và tình huống cụ thể

Tình huống xây dựng: Ông A đang xây hai bức tường, cần$200$viên gạch cho tường thứ nhất và $150$viên cho tường thứ hai. Ông A đã đặt mua trước$400$viên. Số viên còn lại sau khi hoàn thành hai tường là:

$400 - (200 + 150) = 400 - 350 = 50$viên.

Tình huống nấu ăn: Cô B cần$6$quả trứng cho bữa sáng và $4$quả cho bữa trưa. Cô có trong tủ $12$quả. Số trứng còn lại sau hai bữa là:

$12 - 6 - 4 = 2$quả.

Tình huống ngân sách sự kiện: Một lớp học tổ chức tiệc, được cấp$500{,}000$đồng. Chi phí mua bánh là$180{,}000$ đồng, bánh kẹo$120{,}000$ đồng và nước uống$100{,}000$ đồng. Tổng chi phí là:

$180{,}000 + 120{,}000 + 100{,}000 = 400{,}000$ đồng. Số tiền còn lại là:

$500{,}000 - 400{,}000 = 100{,}000$ đồng.

5. Kết nối với các môn học khác

Phép cộng và phép trừ còn liên quan chặt chẽ với các môn học khác:

- Khoa học: tính khối lượng, thể tích.

- Lịch sử: tính khoảng thời gian giữa hai sự kiện.

- Kỹ thuật: đo đạc vật liệu.

- Văn học: lập kế hoạch ngân sách cho một sự kiện văn nghệ.

- Tiếng Anh: giải bài toán bằng tiếng Anh trong sách giáo khoa.

6. Dự án nhỏ học sinh có thể thực hiện

1. Sổ chi tiêu: Ghi lại khoản tiền nhận được và chi tiêu mỗi ngày, tính tổng sử dụng và số dư cuối tuần.

2. Mô hình cửa hàng: Giả lập bán hàng, học sinh ghi số lượng bán và cộng trừ để tính doanh thu và tồn kho.

3. Nấu ăn: Tính nguyên liệu cần dùng và số còn lại sau khi nấu.

4. Thời gian biểu: Tính tổng thời gian học và chơi trong ngày.

5. Dự án vườn cây: Tính số cây được trồng, số còn thiếu hoặc thừa.

7. Phỏng vấn và trích dẫn từ chuyên gia

Theo cô Mai Anh, giáo viên Toán lớp 4, «Phép cộng và phép trừ giúp học sinh phát triển tư duy logic, rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề. Khi học sinh hiểu rõ ứng dụng trong thực tế, môn Toán trở nên thú vị hơn.»

Ông Hoàng, kỹ sư xây dựng, chia sẻ: «Trong nghề, tôi dùng phép cộng để tổng hợp khối lượng vật liệu và phép trừ để điều chỉnh khi có sai số. Đây là kỹ năng cơ bản nhưng rất quan trọng.»

8. Tài nguyên bổ sung

1. Sách: «Toán thực hành cho học sinh lớp 4» (NXB Giáo dục).

2. Website: Vui học Toán (vuihoctoan.vn).

3. Ứng dụng: Math Playground, Khan Academy Kids.

4. Video bài giảng trên YouTube về «ứng dụng phép cộng, phép trừ trong cuộc sống».

5. Trò chơi trực tuyến giúp luyện tính nhẩm: QuickMath và Prodigy.